Filozofia w Polsce

Udział Polaków w myśli filozoficznej zaznaczył się już w XIV w. (uczony-przyrodnik Witelo Ślązak). W 1364 r. powstała Akademia Krakowska, co przyczyniło się do szybkiego rozwoju filozofii w Rzeczpospolitej.

Istotną datą jest jednak 1830/1831, kiedy to powstaje filozofia mesjanistyczna związana z...

Główne koncepcje prawdy

Istnieją następujące koncepcje prawdy: klasyczna, absolutystyczna (zwana czasem korespondencyjną) oraz nieklasyczne (relatywistyczne): koherencyjna, ewidentystyczna, zgody powszechnej, pragmatyczna i konsensualna. W myśl tej pierwszej, sformułowanej przez Arystotelesa i św. Tomasza, prawda to zgodność...

Główne koncepcje filozofii

Od tego, jaką przyjmiemy koncepcję filozofii zależy w dużej mierze to, w jaki sposób będziemy wyjaśniać strukturę świata, zagadnienia poznania i kwestie związane z człowiekiem – nie jest więc to problem, który możemy pominąć w naszych rozważaniach. Należy jednak mieć jednocześnie na uwadze, że...

Egzystencjalizm i postmodernizm

W XX w. jedną z reakcji na szerzący się pozytywizm i scjentyzm, uzurpujące sobie prawo do wyjaśniania wszystkich sfer rzeczywistości łącznie z naturą człowieka, była – jak wspomnieliśmy – fenomenologia, ale też był tzw. egzystencjalizm, czyli filozofia programowo „nienaukowa”, zajmująca się w swej...

Filozofia analityczno - lingwistyczna i neopozytywizm

W Wielkiej Brytanii od czasów Locke’a, Berkeley’a i Hume’a filozofia ewoluowała w nieco odmienny sposób od myśli kontynentalnej (głównie francusko-niemieckiej), aczkolwiek z czasem, tj. w okresie międzywojennym i po II wojnie światowej te granice uległy zatarciu. Jaskrawym przykładem sprzeciwu wobec...

Pragmatyzm. Fenomenologia

Twórcami tego kierunku byli filozofowie Ch. S. Peirce (XIX/XX) oraz W. James (XIX/XX), chcący przeciwstawić się amerykańskiemu idealizmowi. Byli zwolennikami empirystycznie rozumianej psychologii. James uchodzi za twórcę słynnej koncepcji tzw. strumienia świadomości, zwrócił bowiem uwagę na to, że nasze...

Pozytywizm i empiriokrytycyzm

Już w samej nazwie ukutej przez twórcę tego kierunku, francuskiego myśliciela A. Comte’a (XVIII/XIX), rysowało się przeciwstawienie do klasycznej filozofii (ale też i krytycznej) filozofii. „Pozytywna” filozofia przeciwstawiana była „negatywnej” krytyce; zajmowała się ponadto przedmiotami „rzeczywistymi, a...

Filozofia współczesna

Po Kancie nastaje epoka systemów idealistycznych (J.G. Fichte, F.W. Schelling i G.W. Hegel), epoka poheglowska (naturalizm L. Feuerbacha, materializm dialektyczny K. Marksa i F. Engelsa), „egzystencjalistyczna” filozofia S. Kierkegaarda, rozmaite postacie pozytywizmu i scjentyzmu oraz nawiązująca częściowo do...

Krytyczna filozofia I. Kanta

Badania nad sferą mentalną (umysłem), przeprowadzone przez brytyjskich empirystów, stworzyły podwaliny, pod jeszcze bardziej skomplikowane badania myśliciela z Królewca, I. Kanta (XVIII/XIX). Dotyczyły one m.in. teoretycznych podstaw wszelkich nauk (zwł. zakresu przedmiotowego tychże nauk), warunków...