CHLAMIDA

W staroż. Grecji wierzchnia wełniana szata męska do kolan, noszona przez jeźdźców i podróżnych, utworzona z prostokątnego płata materii zapinanej na ramieniu a. pod brodą; z gr. chlamys, dpn. chlamydos.

CHIRON

Gr. Chairon, mit. gr. najsławniejszy z centaurów, prawy, mądry i uczony, znawca muzyki, łucznictwa i medycyny, nauczył ludzi użytków z ziół. Był mistrzem Asklepiosa, wychowawcą wielu herosów, m.in. Achillesa i Jazona, przyjacielem Heraklesa, który go przypadkowo zranił w kolano zatrutą strzałą.

Rana...

CHITON

Wełniana a. lniana szata staroż. Greków, zeszyta z boku, spinana na ramionach, u młodzieży i mężczyzn w sile wieku zazw. krótka; noszona w domu i na ulicy.

CHIRAGRA

Dawn. dna moczanowa (artretyzm) kciuka; por. Podagra; z gr. ćheir 'ręka' i (pod)agra.

Prosi chłopa albo baby.

Ci ze swego aptekarstwa

Potrafiają i podagrze,

I chiragrze [...] radzić.

A. Mickiewicz, Golono, strzyżono, 4-9.

CHI - RHO

Monogram utworzony z gr. liter chi i rho (X i P), dwóch pierwszych liter tytułu (drugiego imienia) Chrystusa, przyjęty przez wczesnych chrześcijan jako symbol chrześcijaństwa, występuje często w pierwotnej sztuce chrześc. od IV w. na sarkofagach, naczyniach liturgicznych i lampach.

Znaku tego używano o...

CHIPPENDALE

(wym. czipendejl) Styl w meblarstwie ang. 1730-80: połączenie elementów ang. baroku i fr. rokoka z motywami gotyckimi i chińskimi (materiał - głównie mahoń); nazwa od nazwiska twórcy, ebenisty ang.: Thomasa Chippendale (1718-79).

CHIMERA

Gr. chimaira 'koza; chimera', mit.gr. potwór z Likii, przedstawiany niekiedy jako trzygłowy zwierz o głowach lwa, smoka i kozy, a częściej, wg Homera (.Iliada, 6, 181), jako „lew z przodu, wąż z tyłu, a koza w środku", potwór niszczący kraj ogniem buchającym mu z pyska; zabity przez Bellerofonta (zob.)...

CHILON

Efor Sparty w 556-55 pne., uważany powszechnie za jednego z siedmiu mędrców greckich; zob. Mędrcy (Maksymy).

Kamieniem (probierskim) złota próbują, a złotem człowieka apoflegmat przypisany Chilonowi przez Diogenesa Laertiosa. Kochaj, jakbyś miał kiedyś znienawidzić; nienawidź, jakbyś miał kiedyś...

CHILLON

(wym. sziją) Zamek śrdw. na wsch. końcu Jez. Genewskiego (Szwajcaria), zbudowany w IX w. na przybrzeżnej skalnej wysepce dla ochrony drogi z Burgundii do Przełęczy Wielkiej Św. Bernarda, jeden z najpiękniejszych i najlepiej zachowany zabytek archit. obronnej swego czasu, przebudowywany do XVI w.; do XV w...