Skutki nabycia spadku

Nabycie spadku przez jego przyjęcie powodowało objęcie ogółu praw i obowiązków majątkowych zmarłego (uniwersalna sukcesja spadkowa), w razie współdziedziczenia prawa przechodziły na kilku spadkobierców. Majątek odziedziczony łączył się z majątkiem własnym spadkobiercy w jedną całość (confusio...

Sposoby przyjęcia spadku

Powołanie do spadku dawało prawną możność objęcia spadku, co mogło nastąpić po oświadczeniu woli przyjęcia spadku (poza dziedzicami koniecznymi):

cretio – wypowiedzenie wobec świadków uroczystych słów (często ograniczone w testamencie terminem 100 dni),

pro herede gestio – dorozumiane...

Zachowek

Zachowek pars legitima – minimalna część należna ze spadku członkom najbliższej rodziny, uprawnieni do zachowku byli wstępni, zstępni i rodzeństwo (tak samo jak w querela inofficiosi testamenti), tylko ci uprawnieni do dziedziczenia beztestamentowego. Wysokość zachowku była proporcjonalna do udziału w...

Querela inofficiosi testamenti

Formalne dopuszczenie pominięcia w dziedziczeniu członków rodziny skłoniło w końcu rzeczypospolitej trybunały centumwiralne do dopuszczenia możliwości zaczepienia takiego testamentu jako testamentum inofficiosum – sprzecznego z moralnymi obowiązkami pater familias (officia pietatis) wobec rodziny...

Dziedzicznie przeciwtestamentowe

Dziedziczenie przeciwtestamentowe miało na celu ograniczenie całkowitej swobody w dysponowaniu prywatnym majątkiem dla ochrony interesów najbliższej rodziny. Dopuszczono możliwość obalenia testamentu i dziedziczenia opartego na zasadach beztestamentowych lub jedynie dopuszczenie do dziedziczenia osób w tym...

Dziedziczenie pogrobowców

Pojawienie się po sporządzeniu testamentu jeszcze jednego dziedzica (suus) (małżeństwo cum manu lub adopcja dziecka) powodowało nieważność testamentu (testamentum ruptum). Najbardziej skomplikowana była sytuacja pogrobowca postumus suus – dziecka urodzonego po śmierci ojca, gdy nie można było zmienić...

Dziedzicznie beztestamentowe małżonków w prawie rzymskim

W U XII T dzieci i żona in manu dziedziczyli wedle głów (in capita). Prawo pretorskie - dziedziczenie unde vir et uxor - w razie braku pretensji do spadku przez spadkobierców z klas pretorskiego dziedziczenia beztestamentowego – pretor udzielał bonorum possessio małżonkowi. Zasada ta prawdopodobnie zachowała...

Dziedziczenie ab intestato według prawa justyniańskiego

Zmiany podczas pryncypatu zmierzały do „kognatycznego” dziedziczenia.

Wyłącznie kognatyczne pokrewieństwo w dziedziczeniu wprowadziło ustawodawstwo justyniańskie (Nowele 118 i 127) – dziedziczenie wedle klas:

krewni zstępni descendenci (dziedziczyli po ojcu i po matce) – podział spadku wedle głów...

Pretorskie dziedzicznie beztestamentowe

Częściowe oparcie dziedziczenia na kognacji w związku z częściowym rozkładem rodziny agnatycznej. Edykt pretorski pozwolił na kolejne powoływanie do spadku w kolejnych klasach lub stopniach pokrewieństwa w obrębie jednej klasy – zasada dewolucji powołania do spadku. Pretor powoływał do beztestamentowej...