Zapalenie cewki moczowej i kanału szyjki macicy (urethritis et endometritis cervicalis). Znaczna większość kobiet, które ulegają zakażeniu, nie spostrzega objawów i nie odczuwa dolegliwości. Upływa więc często dłuższy czas, nim leczenie zostanie podjęte; niejednokrotnie rozpoznanie ustalone zostaje dopiero wówczas, gdy zakażony partner zachoruje. Dlatego powikłania zdarzają się znacznie częściej niż u mężczyzn. Objawycervicitis, jeśli istnieją, są słabo wyrażone i kobiety, które już mają upławy (rzęsista kowicą, zakażenie chlamydiami), mogą przeoczyć ich zwiększenie. We wzierniku dostrzega się jednak zielonkawą ropną lub białawą opalizującą, ciągnącą się wydzielinę z ujścia • szyjki. Wprawdzie zapalenie cewki moczowej zdarza się rzadziej niż zapalenie szyjki macicy, gdyż gonokoki z szyjki udaje się stwierdzić u ok. 90% chorych, a z cewki u 70%, lecz nierzadko właśnie pieczenie przy oddawaniu moczu powoduje zgłoszenie się do lekarza. Wydzielina wurethritis rzadko bywa obfita, ropna, częściej skąpa, śluzowo-ropna lub jej brak. Dla stwierdzenia ewentualnej obecności wydzieliny należy pochwę kilkakrotnie ucisnąć palcem wzdłuż przebiegu cewki.

Powikłania. Zakażenie łatwo rozszerza się naturalnymi drogami. O ile zapalenie błony śluzowej trzonu macicy jest raczej etapem przejściowym, przebiegającym z różnym nasileniem objawów, o tyle jajowody są miejscem szczególnie dogodnym do rozwoju zapalenia.

Zapalenie rzeżączkowe jajowodów jest najczęściej jednostronne, początkowo przeważnie ostre, z silnymi bólami w podbrzuszu, a nawet objawami podrażnienia otrzewnej miednicy mniejszej i gorączki, najczęściej w okresie miesiączkowania. Rzadziej zajęte bywają także jajniki, jednak, ze względu na trudne różnicowanie kliniczne tych stanów, często mówi się o zapaleniu przydatków (ad-nexitis). W przebiegu zapalenia jajowodu dochodzić może, w wyniku zamknięcia światła, do powstania ropnia (pyosalpinx), który opróżniać się może okresowo przez ujście maciczne i stać się przyczyną ponownego wystąpienia zakaźności osoby dłuższy czas dla partnera niezakaźnej. Już od początku przewlekłe endometritis, salpingitis, oopho-ritis o etiologii rzeżączkowej objawia się pobolewaniami lub bólami w podbrzuszu lub okolicy krzyżowej, stanami podgorączkowymi i zaburzeniami miesiączkowania. W piśmiennictwie anglosaskim używany bywa o-becnie termin ESP(endometritis — salpingitis — peritonitis) lub PID (pelvic inflamma-tory disease}. Rzeżączkowa etiologia zapalenia przydatków jest na ogół przez lekarzy niedostatecznie uwzględniana, należy więc przypomnieć, że u 30—80% pacjentek z zapaleniem jajowodów wykazywano obecność dwoinek rzeżączki w kanale szyjki macicy, przy czym w przypadkach występującego po raz pierwszy ostrego zapalenia jajowodów e-tiologię rzeżączkową udowodniono u prawie 90%. Stwierdzono też, że zapalenie jajowodów rozwija się u 9—20% chorych na rzeżączkę, nie leczonych kobiet, już w czasie pierwszego lub drugiego cyklu miesiączkowego po zakażeniu. Jeśli leczenie nie zostanie podjęte, to odsetek ten jeszcze wzrasta, a przewlekłe inwalidztwo z tego powodu nie jest rzadkością. Przymuje. się, że niepłodność powstaje u Va kobiet, które przebyły rzeżączkowe zapalenie jajowodów.

Zapalenie rzeżączkowe gruczołu przedsionkowego większego (gruczoł Bartholina) jest powikłaniem raczej rzadkim. Występuje — gorączka, zaczerwienienie i bolesny obrzęk przysłaniający wejście do pochwy i ból przy siedzeniu i chodzeniu. Często dochodzi do powstania ropnia, który wymaga leczenia chirurgicznego. Zapalenie gruczołu przedsionkowego większego mogą wywoływać też inne bakterie, choć etiologia rzeżączkowa jest najczęstsza. Zakażenie odbytu i odbytnicy zdarza się u 30%, a nawet 40% chorych na rzeżączkę kobiet. Miejscowe objawy, podobnie jak u mężczyzn, są zazwyczaj nikłe, np. nieznaczne zaczerwienienie, pęknięcia błony śluzowej, subiektywnie odczuwany świąd, czasami ból przy defekacji. Najczęściej jest to zakażenie wtórne wydzieliną z dróg rodnych, choć u ok. 5% pacjentek stwierdza się gonokoki jedynie w odbytnicy; zakażenie nastąpiło prawdopodobnie w wyniku stosunku per rectum. Rzeżączka odbytnicy może być przyczyną nawrotów choroby.