Ocena brak
PIĘKNY
Dla ich pięknych oczu zob. Oko. Kształtem miłości piękno jest z traktatu poetyckiego Promethidion, Bogumił, 115, Norwida. Literatura piękna beletrystyka, poezja i proza art. Nad pięknym, modrym Dunąjem zob.
PiÄ™kna Bitynka Zofia Potocka, 1760-1822, ur. Glavani (czy też Celice-Clavone?), zdobyÅ‚a wielki rozgÅ‚os w Polsce i w Europie na przeÅ‚omie XVIII i XIX w. z powodu skandalu obyczajowego. lako 17-letniÄ…, bardzo Å‚adnÄ… i peÅ‚nÄ… wrodzonej inteligencji, ale bez wyksztaÅ‚cenia dziewczynÄ™ GreczynkÄ™ (która już od kilku lat przynosiÅ‚a dochód matceprostytutce), przyprowadziÅ‚a jÄ… matka Karolowi Boscamp-Lasopolskiemu, ministrowi peÅ‚nomocnemu StanisÅ‚awa Augusta w Stambule.
Boscamp uczyniÅ‚ z Zofii swojÄ… kochankÄ™. NazwaÅ‚ jÄ… „PiÄ™knÄ… BitynkÄ…", bo urodziÅ‚a siÄ™ w Bursie, w granicach staroż. Bitynii. Po powrocie do Warszawy i po Å›mierci żony Boscamp postanowiÅ‚ sprowadzić ZofiÄ™ do siebie.
Po drodze obudziÅ‚a miÅ‚ość w synu komendanta twierdzy kamienieckiej, majorze Józefie Witt, który żeni siÄ™ z niÄ…. Wtedy już Zofia tworzy legendÄ™ o swoim pochodzeniu z greckiego rodu książęcego. Zaczęło o jej urokach być gÅ‚oÅ›no i w Warszawie.
StanisÅ‚aw August zaprasza jÄ… w 1781 do stolicy, gdzie Zofia staje siÄ™ przedmiotem uwielbienia tÅ‚umów i sensacjÄ…. Trembecki pisze jej panegiryki (ostatnie lata życia spÄ™dzi u niej na Å‚askawym chlebie). NastÄ™pujÄ… lata triumfów, rozjazdów po stolicach Europy, audiencje u koronowanych gÅ‚ów.
Zofia jest faworytÄ… Potiomkina, potem kochankÄ… przywódcy Targowicy, StanisÅ‚awa SzczÄ™snego Potockiego, któremu urodziÅ‚a oÅ›mioro dzieci, z nich troje przed Å›lubem (caÅ‚a trójka szybko zmarÅ‚a). W 1795 nastÄ™puje unieważnienie małżeÅ„stwa z Wittem, w 1798 Å›lub z Potockim, który w 1796-1805 ZakÅ‚ada dla niej w pobliżu Humania za 15 000 000 zÅ‚otych SofiówkÄ™, ogromny ; wspaniaÅ‚y park sentymentalny, nazwany jej imieniem.
Sofijówka, w sposobie topograficznym opisana wierszem poemat o
przeszło pięciuset wersach (ł 806) napisany przez S. Trembeckiego w
Tulczynie nad Siełnicą (dopływ Bohu), ogłoszony przezornego pod
pseudonimem Jan Nepomucen Czyżewicz. Efektowne, kunsztowne
„poema opisowe" i filozoficzne w materialistycznym duchu Lukrecjusza, pozbawione jednak gÅ‚Ä™bszych treÅ›ci. Przedmiot zachwytu mÅ‚odego Mickiewicza, który SofijówkÄ™ skomentowaÅ‚, poczÄ…tek przem>Å‚ożyÅ‚ na Å‚acinÄ™, a dystych z poematu („Wy klasyczne Tyburu spadajÄ…ce wody! /1 straszne Pauzylipu skaliste wydroże!") umieÅ›ciÅ‚ w Panu Tadeuszu, 3, 537-38
Greki w jatkach stambulskich krwiÄ… siÄ™ twojÄ… szczycÄ…,
Doskonała w.swej sztuce stara nierządnico!
Wszystkie stany zgorszywszy płci swojej sromotą,
Złączyłaś się na koniec z publicznym niecnotą.
Dotąd sforniejszej pary nie wydały piekła:
Jego ludzkość, a ciebie skromność się wyrzekła.
Ulotny wierszyk anonimowy, Podole, ok. 1800.
PiÄ™kna dzikuska zob. Pocahontas (IndiaÅ„ska księżniczka...). PiÄ™kna Ferro nni&re, fr. La Belle Ferro nniere, mieszczka paryska, faworyta Franciszka I, nazywana tak może dlatego, że jej mężem byÅ‚ Ferron (jakoby adwokat), albo, że byÅ‚ to ferronier (fr., 'metalowiec a. handlujÄ…cy żelazem'); w każdym razie nie ona pozowaÅ‚a do portretu Leonarda da Vinci (Paryż, Luwr) z ok. 1497, zwanego La Belle Ferronniźre, przedstawiajÄ…cego kobietÄ™ noszÄ…cÄ… wokóÅ‚ gÅ‚owy ferro nniere, rodzaj Å‚aÅ„cuszka spiÄ™tego na czole klejnotem a. kameÄ….
Piękna Galatea zob. Pigmalion. Piękna Helena zob. Helena (trojańska). Piękna Julia a., z włoska, Giuletta la Bella, przydomek Julii z Lubomirskich Potockiej, jednej z kręgu ślicznych dam z otoczenia Stanisława Augusta.
PiÄ™kna Meluzyna zob. Meluzyna. PiÄ™kna mÅ‚ynarka, nm. Die schone Miillerin, cykl 20 pieÅ›ni (1824) opus 25 Fr. Schuberta, do sÅ‚ów Wilhelma Mullera; w wiejskim krajobrazie niedole biednego mÅ‚ynarza, zakochanego i zdradzonego; zob. Mullerlieder.
Piękna młynarka, czyli Miłość z przeszkodami, wł. La bella molinara o L'amore contrastato, opera komiczna (Neapol 1788) Giovanniego Paisiella, libretto: Giuseppe Palomba. O piękną młynarkę Rachelinę ubiegają się jednocześnie: notariusz Pistofolo, baron Don Caloandro i gubernator Rospolone. Najlepsza opera komiczna kompozytora. Beethoven napisał 6 słynnych wariacji na temat Nel corpiii non misento i 9 na temat kwintetu II villanę che coltiva U giardino. Piękna nasza Polska cała słynny wiersz Mazur Wincentego Pola:
Piękna nasza Polska cała,
Piękna, żyzna i niemała!
Wiele krain, wiele ludów,
Wiele stolic, wiele cudów. 1-4
PiÄ™kna ojcobójczyni zob. Cenci Beatrice. PiÄ™kna Powroźniczka, fr. La Belle Cordićre, poetka fr. (ok. 1524-ok.l566) Louise Labć, ur. pod Lyonem, a wiÄ™c w pierwszorzÄ™dnym oÅ›rodku intelektualnym, otwartym na wpÅ‚ywy wÅ‚oskie.
Córka bogatego powroźnika, otrzymaÅ‚a wszechstronne wyksztaÅ‚cenie; sporty, jÄ™zyki klasyczne i wspóÅ‚czesne, muzyka/PoÅ›lubiona w 1540 innemu zamożnemu powroźnikowi, w 20 lat później owdowiaÅ‚a, miaÅ‚a liczne romanse, m.in. z poetÄ… OHvierem de Magny. ByÅ‚a otoczona wielbicielami. OtworzyÅ‚a salon lit., w którym bywaÅ‚ Maurice Sceve; jako poetka należaÅ‚a do jego szkoÅ‚y. Jej liryki - 3 elegie i 23 sonety - wyrażajÄ… namiÄ™tnie i szczerze radoÅ›ci i cierpienia miÅ‚osne (1555, tÅ‚. pol. 1928).
PiÄ™kna Rozamunda, ang. Fair Rosamond, Rosamond Clifford, córka Williama de Clifford, od 1174 faworyta króla Henryka II. Pochowana w chórze opactwa Godstow koÅ‚o Oxfordu, ale zwÅ‚oki jej przeniesiono później, w 1191, do kapitularza.
Na tej podstawie powstaÅ‚a legenda lud. i lit., wg której król zbudowaÅ‚ Rozamundzie niezwykÅ‚ej piÄ™knoÅ›ci dom w Woodstocke, dokÄ…d dostÄ™p byÅ‚ równie utrudniony jak do wnÄ™trza Labiryntu kreteÅ„skiego: nikt nie mógÅ‚ tam dotrzeć bez wskazówek samego Henryka n.
Mimo to królowa Eleonora (zob.) AkwitaÅ„-ska, powodowana zazdroÅ›ciÄ…, znalazÅ‚a jak Ariadna drogÄ™ do rywalki przy pomocy nici i bÄ…dź sama, bÄ…dź przez nasÅ‚anÄ… osobÄ™ daÅ‚a Rozamundzie truciznÄ™, która jÄ… zabiÅ‚a. Na nagrobku jej w Godstow miaÅ‚y być wyryte sÅ‚owa:</p>
<p>Hic iacet in tumba Rosa mundi, non rosa munda: </em></p>
Non redolet, sed oiet, quae redolere solet.- (Å‚ac., Tu leży w grobie Róża z gotowalni, nie róża czysta; nie pachnie, ale cuchnie, jak to zwykle z takimi bywa PiÄ™kne dziewczÄ™ z Perth, fr. La jolie filie de Perth, opera (Paryż 1867) Georgesa Bizeta. PiÄ™kne sÅ‚owa (sÅ‚ówka) mile, szlachetnie brzmiÄ…ce sÅ‚owa bez pokrycia; obietnice skÅ‚adane bez zamiaru ich dotrzymania. PiÄ™kne zdrÄ…jczynie, fr. Belles InfidHes, niewierne przekÅ‚ady lit., w których tÅ‚umacz stara siÄ™ ulepszyć, a przede wszystkim upiÄ™kszyć styl autora; pierw, o przekÅ‚adach tÅ‚umacza fr. Nicolasa P. Ablancourta (1605-64) z greki i Å‚aciny. PiÄ™kność bezlitosna, fr. La Belle Dame sans merci, krótki poemat (zob. Lai) Alaina Chartiera (1424). Kochanek umiera z rozpaczy na skutek zimnego okrucieÅ„stwa swej nieczuÅ‚ej damy. Ballada (1819) Keatsa nawiÄ…zujÄ…ca do Chartiera, wyrażajÄ…ca romantycznÄ… tÄ™sknotÄ™ za Å›redniowieczem, wywarÅ‚a wielki wpÅ‚yw i staÅ‚a siÄ™ jednym z punktów wyjÅ›cia i wzorów prerafaelityzmu. PiÄ™kność i Bestia dawny i populaÅ„iy temat bajkowy: PiÄ™kność, ratujÄ…c życie swego ojca, zgadza siÄ™ zostać naÅ‚ożnicÄ… Bestii, a Bestia, odczarowana dziÄ™ki uczuciu PiÄ™knoÅ›ci, przemienia siÄ™ w urodziwego ksiÄ™cia, który jÄ… poÅ›lubia. Z tematem tym Å‚Ä…czy siÄ™ równie stary wÄ…tek bajkowy o piÄ™knym i bogatym ksiÄ™ciu przemienionym przez czary w szpetnÄ… bestiÄ™ a. smoka, któremu przywrócić może ludzkÄ… postać miÅ‚ość dziewczyny nie wiedzÄ…cej, ,kim on jest naprawdÄ™. Niekiedy bohaterem jest kobieta (por. Lamia), a wyzwolicielem mężczyzna.
Piękny pan zob. Bel-Am i. Piękny widok... zob. Aldrin Edwin E. Piękny wiek sędziwy. Płeć piękna kobiety. Sztuki piękne architektura, rzeźba, malarstwo, grafika, muzyka, śpiew, poezja i taniec. Trwąj (chwilo), jesteś tak piękna! zob. Faust (Goethego).
