Jesienią 1944 roku wypracowano też podstawowe zasady statutu przyszłej uniwersalnej organizacji międzynarodowej - Karty Narodów Zjednoczonych (konferencja w Dumbarton Oaks). Głównym autorem podstawowych postano­wień, które znalazły się w karcie był południowoafrykański premier marsz. Jan Smuts, reprezentujący Imperium Brytyjskie.

Karta, uchwalona na konferencji Narodów Zjednoczonych w San Francisco (kwiecień-czerwiec 1945r.) stała się podstawowym instrumentem działania nowej organizacji, mającej w założeniu czuwać nad zachowaniem pokojowego ładu w świecie. Do organizacji tej nie dopuszczono początkowo byłych państw Osi.

Główna władza ONZ - Zgroma­dzenie Ogólne zrzeszało na różnych prawach wszystkich członków. Ponieważ Związek Radziecki domagał się dla wszystkich republik związkowych (według ówczesnej konstytucji radzieckiej będących formalnie suwerennymi) miejsca w ONZ, ostatecznie zgodzono się, aby obok ZSRR własne przedstawicielstwa posiadały też Ukraina i Białoruś.

Ważniejszą rolę od Zgromadzenia odgrywała Rada Bezpieczeństwa - organ działający permanentnie, a uprawniony do podej­mowania decyzji w ważkich sprawach, dotyczących kryzysów międzynarodo­wych. W Radzie Bezpieczeństwa zapewniono stałe miejsce wielkiej czwórce (USA, ZSRR, W.Brytania, Francja) oraz Chinom.

Pozostałych członków dobie­rano okresowo na zasadzie terytorialnego klucza. Stali członkowie wyposażeni zostali w prawo veta, uniemożliwiające realizację zawetowanej decyzji. Prawo veta stało się instrumentem paraliżującym działalność Rady w okresie najpo­ważniejszych kryzysów. Rada mogła uchwalić sankcję wobec państwa, łamiącego reguły współżycia międzynarodowego, zwłaszcza dokonującego agresji wobec sąsiadów.

Obok sankcji dyplomatycznych i ekonomicznych możliwe były sank­cje militarne. ONZ odegrała w swej historii większą rolę niż dawna Liga Na­rodów. Jej sekretarze generalni — kierujący wykonaniem uchwał Zgromadzenia i Rady Bezpieczeństwa oraz innych organów organizacji - potrafili odegrać nieraz wybitną rolę w rozwiązywaniu międzynarodowych sporów.

W pierwszym okresie sekretarzem generalnym ONZ był Norweg Trygve Lie, zmuszony (1950) do ustąpienia wskutek bojkotu radzieckiego. Jego następca, Szwed Dag Hammarskjóld, zginął w 1961 r. w trakcie konfliktu kongijskiego w zestrzelonym nad Katangą samolocie. Birmańczyk U Thant i Austriak Kurt Waldheim, a później Peruwiańczyk Javier Perez de Cuellar bardzo umocnili autorytet Narodów Zjednoczonych.

W 1992 r funkcję sekretarza generalnego ONZ przejął egipski Kopt, chrześcijanin Butros Ghali (Butrus Butrus cali). U boku ONZ powstało szereg międzynarodowych organizacji wyspecjalizowanych (UNESCO, FAO, UNI-CEF, UNIDO, UNRRA, UNRWA, WHO i inne) zajmujących się współpracą kulturalną, rolno-wyżywieniową, zdrowotną, rozwojową, problemem dzieci, powojenną pomocą dla poszkodowanych itp.