ABELARD (1079 – 1142 n.e.) I SPÓR O UNIWERSALIA

• Życiorys: nauczyciel dialektyki na prowinicji, w Paryżku; potem student i nauczyciel teologii (Laon, Paryż); nieszczęśliwie zakochany w Heloizie – porzuca stanowisko i ucieka, jego nauka zostaje potępiona; kilka lat spędza w klasztorze, potem w pustelni; wraca do życia czynnego i ponownie naucza; ostatecznie znowu potępiony

• Pisma: Teologia (zniszczona wskutek potępienia) i inne – stosuje metodę scholastyczną

• Umysł wyjątkowy i nietypowy dla swoich czasów (etyka, teologia – poza główną linią rozwoju; erudyta – autorzy klasyczni)

FILOZOFIA

w metafizyce/ teologii: duch święty to duch świata (interpretacja grecka), Trójca święta to trzy własności Boga (modalizm), stworzenie świata było konieczne (Bóg nie może czynić nic poza dobrem, ma ograniczoną wolność)

w metodologii: metoda teologiczna

w sporze o uniwersalia:

• pojęcia ogólne (uniwersalia) nie są tylko „głosami”, bo dźwięk jest jednostkowy tak samo jak każda realna rzecz; uniwersalia są wyrazami – należą do mowy, ale nie jako czyste dźwięki, lecz jako dźwięki mające znaczenie; ogólny jest nie wyraz (znak), tylko jego znaczenie -> sermonizm

• rzeczy jednostkowe posiadają pewną formę wspólną – to jest podstawą do nadawania im wspólnej nazwy (za Arystotelesem), służą do bycia orzeczeniami zdań (bezpośrednio nie odpowiada im żaden przedmiot, ale pośrednio ten, który jest podmiotem zdania i któremu one służą za orzeczenie) -> rozróżnienie pojęć służących jako podmioty (rzeczy jednostkowe) i jako orzeczenia (pojęcia ogólne)

• pojęcia ogólne nie są wrodzone, lecz nabyte (za Arystotelesem), są wytworem wynikającym z operacji umysłu, opartych na postrzeżeniach -> do postrzeżenia, przez abstrakcję, do pojęć ogólnych.