Niderlandy Północne (Holandia), przodujące w połowie XVII wieku ekonomicznie i kulturalnie, byłypolem walki dwóch kalwińskich kierunków: nastawionych dogmatycznie gomaristów i humanistyczniearministów. Osłabły wszakże stopniowo tendencje ortodoksyjne i niderlandzcy kalwini nawiązali kontaktyz innymi wyznaniami ewangelickimi. Udzielili schronienia francuskim hugenotom, ale prowadzilipolemikę z filozofią kartezjańską, podobnie jak z katolikami.

Ośrodkiem tej polemiki i teologii kalwińskiej (w skali światowej) był uniwersytet w Utrechcie (założony1631). Zyskał on sławę dzięki wybitnemu uczonemu teologowi i orientaliście, Gijsbertowi Voetowi(1589-1676). Wpływy utrechckiego uniwersytetu osłabły na początku XVIII wieku, gdy kalwinizm niderlandzkimusiał się bronić przed sektami ewangelickimi i tendencjami mistycyzującymi.

Katolików w Niderlandach było o wiele więcej niż w Anglii. Stanowili 40% ludności, wzmocnieni liczebnieprzez katolików emigrantów z Niemiec (z Ems, Monasteru, Lingen).

Ustawodawstwo tego kraju nie było w sprawach religijnych tak drastyczne, jak w Anglii, uniemożliwiałojednak katolikom piastowanie oficjalnych stanowisk. Cechy miejskie nadal ich nie przyjmowały w swojeszeregi. Katolicy doznawali też dyskryminacji ekonomicznej i społecznej. Przez to, w pierwszej połowie XVIII wieku, warstwy wyższe i lepiej sytuowane były ewangelickie lub ograniczały się do wyznawaniadeizmu. Katolikom starczyło wszakże na piękny wystrój prywatnych kaplic, na dostateczne utrzymaniekapłanów i tworzenie własnych instytucji dobroczynnych.

W Niderlandach południowych zrodził się jansenizm, mając ujemny wpływ na katolików także w ichpółnocnej części. Pośrednio stał się on przyczyną schizmy utrechckiej.