Ocena brak
Istota i symptomatologia dyslalii - Podział dyslalii w oparciu o kryterium przyczynowe
Ma miejsce wieloprzyczynowość wad artykulacyjnych. W związku z tym powstała klasyfikacja oparta o sześć grup czynników wywołujących dyslalię. Składają się na nią:
• czynniki środowiskowe (społeczne) związane z nieodpowiednimi wzorcami wymowy lub brakiem tych wzorców, brakiem zainteresowania otoczenia mową dziecka, a więc brakiem świadomego stymulowania i kierowania procesem rozwojowym – czynniki te wywołują dyslalię funkcjonalną;
• uszkodzenie struktur korowych powodujące dyslalię centralną;
• uszkodzenie obwodowego systemu nerwowego prowadzące do dyslalii mechanicznej;
• uszkodzenie narządów mowy;
• zaburzenia i wady słuchu będące przyczyną dyslalii audiogennej;
• przyczyny psychiczne jako niechęć do mówienia związane z dyslalią asocjalną oraz
• zespoły wad leżące u podłoża dyslalii sprzężonej, czyli wadliwej wymowy sprzężonej z innymi defektami rozwojowymi (G. Jastrzębowska, 1996, s.66).
U podłoża poszczególnych rodzajów dyslalii leżą rozliczne przyczyny warunkujące powstawanie wad wymowy. H. Spionek – określając je – zwraca uwagę, iż „ dyslalia nie jest jednostką chorobową – lecz zespołem objawów o zróżnicowanej etiologii” (G. Jastrzębowska, 1996, s.67).
Na podstawie prowadzonych badań zebrano szereg przyczyn dyslalii obejmujące:
• zmiany anatomiczne aparatu artykulacyjnego (nieprawidłowa budowa języka, podniebienia, wadliwy zgryz, anomalie zębowe, przerost trzeciego migdałka, polipy, skrzywienie przegrody nosowej, przerost śluzówki nosa);
• nieprawidłowe funkcjonowanie narządów mowy (niska sprawność języka, warg, zakłócona praca mięśni napinających i przywodzących wiązadła głosowe, trudności koordynacji pracy wiązadeł głosowych z artykulacją nasady, nieprawidłowa praca zwierającego pierścienia gardłowego, brak pionizacji języka);
• nieprawidłowa budowa i funkcjonowanie narządu słuchu (zaburzenie analizy i syntezy słuchowej, wybiórcze upośledzenie słuchu, obniżenie słyszalności, zaburzenia słuchu fonematycznego);
• niesprzyjające warunki do uczenia się mowy związane z czynnikiem społecznym (nieprawidłowe wzorce wymowy, niewłaściwa atmosfera uczuciowa, styl wychowania i postawy rodziców);
• uszkodzenia ośrodków i dróg nerwowych unerwiających narządy mowne oraz nieprawidłowe funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego;
• przyczyny psychiczne (brak zainteresowania mową innych, własne wypowiedzi odczuwane jako coś trudnego, męczącego, a więc ograniczane) oraz
• opóźniony rozwój psychomotoryczny i emocjonalny dziecka (G. Jastrzębowska, 1996, s.67-68).
Nakładanie się owych przyczyn warunkuje rozmaite rodzaje dyslalii. Ponadto przyczyny te – krzyżując się z sobą, współwystępując, leżą u podłoża wielorakiej symptomatologii dyslalii. W związku z tym powstała kolejna klasyfikacja jej rodzajów, u której podstaw leży kryterium objawowe.