FENOMENALIZM (tłum. nm. <Phenomenalismus>) ang. phenomenalism; fr. phenomenalisme

1. t. pozn. Stanowisko, według którego poznawać można jedynie —> zjawiska (1, 3), a nie tzw. -^ rzeczy same w sobie; nie przesądza ono jednak o istnieniu lub nie­istnieniu rzeczy samych w sobie, a niekie­dy nawet zakłada ich istnienie. Fenomenalizmem jest m. in. krytycyzm I. Kanta, ewolucjonizm H. Spencera, a także teoria „danych zmysłowych" {sense data) brytyj­skich analityków, według której tym, co dostępne poznaniu, są jedynie dane zmy­słowe („to, co się jawi"), a nie pozapodmiotowa rzeczywistość fizyczna.

2. metod. Założenie, według którego nie bada się natury świata i istoty zachodzą­cych w nim procesów, lecz tylko ich stronę zjawiskową, dającą się matematycznie zmierzyć i ująć we wzory funkcjonalne. Fenomenalizm stał się przesłanką dla no­wożytnego pragramu i metodologii badań naukowych: nauka ma badać zjawiska i poszukiwać rządzących nimi praw (D. Hume, pozytywizm, neopozytywizm, empi­riokrytycyzm).