Enrico Caruso był pierwszym artystą, który swą światową sławę zawdzięczał wynalezieniu gramofonu. Ten znakomity tenor wziął udział w ponad dwustu sesjach nagraniowych.

W pierwszych dwóch dekadach dwudziestego wieku Enrico Caruso — śpiewak, który uważany jest za archetyp włoskiego tenora romantycznego - cieszył się sławą porównywalną z kultem, jaki otaczał gwiazdy srebrnego ekranu lat czterdziestych czy idoli muzyki rozrywkowej w latach sześćdziesiątych.

Dzięki setkom występów na scenach operowych całego świata i licznym płytom, które nagrał w trakcie swojej kariery, Caruso dorobił się wielkiego majątku. Trudno uwierzyć, iż ten zamożny człowiek wychował się w ubogiej rodzinie, w Neapolu na południu Włoch.

Trudny start

Już jako chłopiec Caruso występował w chórach kościelnych i pobierał lekcje śpiewu u Guglielma Vergina. Nie była to jednak solidna edukacja muzyczna, lekcje odbywały się sporadycznie.

Po debiutanckim występie w rodzinnym mieście w roku 1894, młodzieniec otrzymał stypendium ufundowane przez Vincenzo Lombardiego. W niedługim czasie Caruso koncertował w wielu zakątkach Italii, jednak jego popisy nie spotkały się z wielkim entuzjazmem.

Pierwszym spektakularnym sukcesem młodego tenora okazał się występ w roli Enza w operze Amilcare Ponchiellego pod tytułem La Gioconcia. Przedstawienie wystawiono na scenie opery w Palermo w roku 1897. Już wkrótce Caruso zaśpiewał partię Frederica podczas światowej premiery opery Francesca Cilei pod tytułem L' Arlesiana, która odbyła się w mediolańskim Teatro Lirico.

Błyskotliwa kariera

Niezwykły talent Enrica Carusa dostrzeżono dopiero na przełomie wieków. Rok 1899 przyniósł ogromne sukcesy po występach w Rzymie oraz w Buenos Aires. Z entuzjastycznym przyjęciem spotkał się również debiutancki koncert Carusa w mediolańskiej La Scali w roku 1900.

Występy Carusa w La Scali zbiegły się z przyjazdem do Mediolanu młodego i ambitnego dyrygenta Artura Toscaniniego, który postawił sobie za zadanie przywrócić tej scenie status, jaki posiadała w czasach największej świetności. Enrico Caruso niewątpliwie odegrał w planach Toscaniniego ważną rolę, przede wszystkim dzięki wybitnej kreacji Nemorina w operze Gaetana Donizettiego pod tytułem Napój miłosny.

Niestety pomimo oszałamiającego sukcesu w Mediolanie jeszcze tego samego roku ta sama rola spotkała się z miażdżącą krytyką w Neapolu. Caruso poczuł się tak upokorzony, że do końca swych dni nigdy już nie pojawił się na scenach neapolitańskich teatrów.

Początek wieku XX przyniósł utalentowanemu tenorowi sławę międzynarodową. Momentem przełomowym w jego karierze okazał się pierwszy występ w londyńskiej sali operowej Covent Garden w maju 1902 roku. Zaśpiewał wtedy partię księcia Mantui w operze Giuseppe Verdiego Rigoletto. Już wkrótce otrzymał propozycję występów w Monte Carlo u boku australijskiej sopranistki Nellie Melby. Zarówno przedstawienie w Londynie, jak i widowisko w Monte Carlo przeszły do historii sztuki operowej.

W latach 1904-1907 artysta regularnie występował w Covent Garden. Ponownie pojawił się na deskach tamtejszej sceny w 1913 r. W owych czasach można było również podziwiać jego nadzwyczajny talent we Francji, Hiszpanii, Niemczech oraz w Austrii. Jednak nazwisko Carusa utożsamiane było przede wszystkim z nowojorską Metropolitan Opera.

Unikalny głos

Począwszy od roku 1903 do roku 1920 Caruso wystąpił na deskach Metropolitan Opera ponad sześćset razy odtwarzając ponad czterdzieści różnych ról i współpracując z tak znakomitymi dyrygentami jak Gustaw Mahler czy Arturo Toscanini. Zaledwie w jednym tygodniu otwierającym pierwszy sezon współpracy z operą Toscaniniego, w roku 1908, włoski tenor pojawił się na scenie w aż sześciu przedstawieniach i do tego w pięciu różnych rolach: w dwóch operach Verdiego - Aida i Traviata - oraz w trzech sztukach Pucciniego - Cyganerii, Madame Butterfly oraz w Tosce.

Na deskach nowojorskiego teatru słynny tenor wystąpił także w premierowych przedstawieniach Armida Christopha Glucka oraz La Forza del Destino (Siła przeznaczenia) Verdiego. W roku 1910 wsławił się swą interpretacją postaci Dicka Johnsona w sztuce Pucciniego La Faniculla del West (Dziewczyna z Zachodu).

Do historii przeszły także inne kreacje Carusa: postać Gustawa w Balu maskowym Verdiego, partia Nadira w Poławiaczach pereł Georges'a Bizeta, Arnolda w Wilhelmie Tellu Gioacchino Rossiniego, Lionela w Marcie Friedricha Flotowa oraz tytułowa rola w przedstawieniu Fausta realizowanym przez Charles'a Gounoda.

Niestety wspaniała kariera Enrica Carusa zakończyła się niefortunnym występem w przedstawieniu La Juive (Żydówka) Jacques'a Halevy'ego, które miało miejsce w Nowym Jorku w roku 1920. Artysta skarżył się już wówczas na problemy z płucami, które rok później stały się bezpośrednią przyczyną jego śmierci w wieku czterdziestu ośmiu lat.

W ciągu ostatnich osiemnastu lat swego życia Caruso zaśpiewał we Włoszech zaledwie dwa razy - w Rzymie w roku 1914 oraz rok później w Mediolanie. Przepiękny głos artysty stał się niedoścignionym wzorem dla tenorów. Jego aksamitna i nieprawdopodobnie miękka barwa szczególnie w jego średnich i dolnych rejestrach często porównywana jest z brzmieniem wiolonczeli.

Ważniejsze daty

1873

27 lutego narodziny artysty w Neapolu we Włoszech  

1894

Debiut w przedstawieniu operowym L'Amico Francesca Morellego, 16 listopada w neapolitańskim Teatro Nuovo; uwieńczony sukcesem występ w Palermo w sztuce La Gioconda autorstwa Amilcare Ponchiellego  

1899

Pierwszy występ w Rzymie w sztuce Pietro Mascagniniego Iris; udane koncerty w Buenos Aires

1900-1901

Role w Cyganerii Verdiego oraz w Napoju miłosnym Donizettiego w mediolańskiej La Scali

1902

Pierwsze nagranie płytowe; pierwszy występ w londyńskiej Covent Garden w roli księcia Mantui w operze Rigoletto Verdiego; współpraca z Covent Garden w latach 1904-1907 i 1913-1914

1903-1920

Współpraca z nowojorską Metropolitan Opera, występy w ponad sześciuset przedstawieniach, w czterdziestu rolach

1908-1909

Przejściowa utrata głosu

1910

Rola Dicka Johnsona w światowej prapremierze opery Pucciniego La Faniculla del West w Metropolitan Opera

1920

Ostatni publiczny występ w nowojorskim przedstawieniu opery La Juive Jacques'a Halevy'ego

1921

2 sierpnia, śmierć artysty w Neapolu, w wyniku choroby płuc