Zajmuje pierwsze miejsce wśród przedmiotów kultu, które nakazał zbudować Jahwe (Wj 25—28) jako „obrazy rzeczy niebieskich” (Hbr 9,23). Stała w miejscu Święte Świętych przybytku i świątyni. Bóg dał ją Izraelitom jako symbol swego przymierza, a zarazem odpowiadający ludzkim potrzebom konkretny znak swojej pomocnej i kierowniczej obecności.

Ponad 300 lat żyli Żydzi w Egipcie, gdzie istniało mnóstwo wizerunków i symboli bogów. Przypatrywali się oni uroczystym procesjom, podczas których obnoszono tego rodzaju wizerunki w świą-tyńkach wykonanych z drogocennego metalu albo szlachetnego drzewa. Niektóre były ocieniane przez skrzydlate postacie. Do takich skrzyń można by — pominąwszy właśnie same wizerunki bogów — porównać Arkę Przymierza. W ten sposób z jednej strony Bóg dostosował się w swych zarządzeniach do pojęć ludu, z drugiej — odsunął niebezpieczeństwo fałszywego kultu, gdyż sama skrzynia nigdy nie mogła być obrazem żywego Boga; święta Arka była tylko „podnóżkiem” Najwyższego (por. 1 Krn 28,2 i Ps 99,5), który nad nią zasiadał na tronie, symbolem jego wszechobecności. Sporządzona była ona z drzewa akacjowego, pokrytego płytami najczystszego złota.

Wieko ozdabiały dwie złote postacie cherubów, którzy nad nią rozpościerali skrzydła. Nazwa „przebłagalnia” (propi-tiatorium, ttaor?]Qiov) wskazuje na symboliczne znaczenie tego miejsca: Pan ukazuje się tu łaskawy i przykrywa grzechy swego ludu. W Arce Przymierza zostały złożone kamienne tablice z przykazaniami Bożymi, a także złote naczynie z manną, przypominającą cudowny pokarm na pustyni, oraz łaska Aarona, która wydała liście, kwiaty i owoce na dowód jego prawdziwego kapłaństwa.65

Arka Przymierza, jako typ nowotestamentowych tajemnic, jest symbolem wcielonego Syna Bożego. Myśl. tę wyraża pierwsza zwrotka hymnu z Laudesów w święto Najświętszego Serca Jezusa:

„Serce, arko, co ocienia Nie bojaźni Zakon Stary,

Ale łaski, przebaczenia,

Miłosierdzia zdrój bez miary.” 

Symbol ten odnosi się również do Matki Bożej. Dlatego Litania loretańska zawiera wezwanie: „Arko Przymierza!”, a także Ojcowie Kościoła sławili Najświętszą Maryję Dziewicę pod tym tytułem:

,,»Powstań, Panie, ku odpoczynkowi Twemu, Ty i arka uświęcenia Twe-go« (Ps 131,9). Nie ma [Maryja] ani różdżki Aarona, ani cherubów chwały nad sobą, lecz nieporównywalnie wspanialszą od nich różdżkę Jessego, jak poucza prorok, i ocienia Ją Boska potęga najwyższego Ojca.”