Szkoda i odszkodowanie

Szkoda – uszczerbek w majątku wierzyciela powstały przez niewykonanie zobowiązania lub deliktu (quasi deliktu) dłużnika. Pociągała za sobą obowiązek odszkodowania (w przypadku deliktu także grzywny). W zobowiązaniach dopiero niewykonanie lub złe wykonanie rodziło zobowiązanie odszkodowana, w deliktach...

Odpowiedzialność za siłą wyższą i przypadek

Nie odpowiadał dłużnik za niewykonanie zobowiązania spowodowane siłę wyższą vis maior (siła powodująca szkodę, której nie można się oprzeć – nie odpowiadał) lub przypadkiem losowym casus fortuitus (nieprzewidywalny skutek ale nie siły wyższej – odpowiedzialność obiektywna – w przypadkach custodia...

Zasady odpowiedzialności zawinionej przez dłużnika

Odpowiedzialność zależała od rodzaju stosunku obligacyjnego oraz zasad:

dolus semper praestatur – za dolus zawsze się odpowiada,

magna culpa dolus est – zrównanie w pr. justyniańskim sytuacji odpowiedzialności za culpa lata.

początkowo odpowiadało się za culpa in faciendo (za...

Wina jako podstawa odpowiedzialności dłużnika

Wina culpa – w znaczeniu obszerniejszym – umyślne działanie lub zaniechanie dłużnik mające na celu naruszenie interesów wierzyciela – dolus; albo niedbalstwo którego skutki powinien przewidzieć – culpa w węższym znaczeniu. Odpowiedzialność za winę jest subiektywna – zależna od staranności wykazanej...

Przesłanki odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie zobowiązania

Niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania powodowało szkodę w majątku wierzyciela, którą dłużnik zobowiązany był wyrównać, jeśli istniał związek przyczynowy między jego działaniem a szkodą lub wynikały z winy culpa dłużnika, a także obowiązek nałożony przez prawo – custodia – do...

Wykonanie zobowiązania

Wykonanie zobowiązania polegało na wykonaniu dłużnego świadczenia – solutio.- zależnie od rodzaju świadczenia (dare, facere). Za zgodą wierzyciela dłużnik mógł wykonać inne świadczenie niż to przewidziane w zobowiązaniu, z tym samym skutkiem, było to datio in solutum – świadczenie w miejsce...

Zobowiązania przemienne (alternatywne)

Dłużnik zobowiązany był do kilku świadczeń, ale spełnienie jednego zwalniało go z zobowiązania (kilka świadczeń in obligare, jedno in solutione. (świadczenie niewolnika X lub Y, jeśli jeden wypełni, świadczenie gaśnie). Wybór przedmiotu świadczenia mógł być uregulowany umownie lub...

Odsetki – anatocyzm – lichwa

W przypadku świadczenia rzeczami oznaczonymi gatunkowo a w szczególności pieniądzu obok świadczenia głównego mógł istnieć obowiązek świadczenia ubocznego – odsetek usurae, - wynagrodzenia za korzystanie z pieniędzy obliczane stosunkowo do wysokości sumy i długości czasu., płacone w jednostkach tego...

Genus i species w zobowiązaniach

Species perit ei cui debitur – rzecz indywidualnie oznaczona ginie na niekorzyść wierzyciela.

Genus perire non censetur – uważa się, że gatunek nie ginie.