Bezpodstawne wzbogacenie w prawie rzymskim

Juryści epoki republikańskiej głosili zasadę, że można domagać się od kogoś zwrotu tego, co znalazło się u niego z niesłusznej przyczyny.

Bezpodstawne wzbogacenie jakiejś osoby musiało pierwotnie następować przez nieuzasadnione nabycie prawa własności. W następnym etapie zaczęto udzielać...

Pacta legitima

Były to umowy, które uzyskały ochronę procesową w oparciu o indywidualne decyzje cesarzy (okres dominatu). Formą ochrony była condictio ex lege. Znane były trzy pacta legitima:

nieformalne przyrzeczenie posagu (pactum dotale)

nieformalne przyrzeczenie darowizny (donatio) – na podstawie tej...

Pacta praetoria

Były to nieformalne umowy uznane i chronione według prawa pretorskiego. Pacta praetoria sankcjonowały umowy, w których przyrzeczenie składała tylko jedna strona.

Do najbardziej typowych paktów pretorskich należały:

pactum iusiurandum voluntarium (w sprawie dobrowolnej przysięgi) – strony, aby...

Pacta adiecta

Były to „umowy dodatkowe”. Aby stały się zaskarżalne, musiały być dodane do kontraktu w chwili jego zawarcia (in continenti). Pacta adiecta zwiększały bądź zmniejszały zakres obowiązków dłużnika.

Jeżeli zostały dodane w pewnym odstępie czasu od chwili zawarcia kontraktu (ex intervallo) mogły...

Pacta i ich rodzaje

Pacta – były to umowy, które nie były kontraktami. Były umowami nieformalnymi. Dochodziły do skutku przez osiągnięcie prostego porozumienia (solo consensu). Pacta częste i ważne uzyskiwały ochronę procesową, przez co stawały się kontraktami.

Pacta nuda – były to gołe umowy, pozbawione ochrony...

Kontrakty nienazwane

Kontrakty nienazwane (contractus innominati) dochodziły do skutku podobnie jak kontrakty realne: nie wystarczyło samo porozumienie, ale jedna ze stron musiała spełnić swoje świadczenie. W tym momencie zawiązywał się dopiero węzeł obligacyjny i powstawała podstawa do żądania, ażeby i druga strona...

Zlecenie (mandatum)

Zlecenie było kontraktem konsensualnym, z którego powstawało zobowiązanie dwustronnie zobowiązujące niezupełnie. Była to prawna forma korzystania z usług innych osób wolnych. Polegało ono na tym, że przyjmujący zlecenie (mandatariusz) zobowiązywał się wobec dającego zlecenie (mandator, mandant) do...

Spółka (societas)

Historycznym zaczątkiem późniejszej spółki zarobkowej była wspólnota spadkobierców – consortium. Societas – był to związek dwóch lub więcej wspólników (socii), którzy zobowiązywali się dążyć do osiągnięcia wspólnych celów przy użyciu wspólnych środków personalnych i rzeczowych.

Celem spółki był z...

Najem dzieła (locatio - conductio operis)

Treścią tego kontraktu było to, że wykonawca (conductor) zobowiązywał się wykonać dla zamawiającego (locator) określone dzieło (opus), zamawiający zobowiązany był do zapłacenia mu umówionego wynagrodzenia.

Była to forma korzystania z cudzej pracy, ale nie chodziło tutaj o ilość pracy, lecz o jej...