-
Ocena brak
Jarmułka
Noszona gł. przez Żydów rytualna czapeczkasukienna lub z adamaszku, którego atłasowetło (stronę zewn., lśniącą) zdobiono haftami, niekiedyaplikami. J. zszywano z sześciu równych wycinkówkoła w formę czaszy, bardzo obcisłej, zakrywającejczubek głowy. Zob. też kuczma, piuska.
(staropol. jaimunka...
-
Ocena brak
DIALOG
DIALOG (gr. <didlogos> = rozmowa) gr. logos (Ib); łc. dialogus; ang. dialogue; ix. dialogue; nm. Dialog, Wechselrede
A) Literacka forma rozmowy dwóch osób lub większej ich liczby.
B) Forma dysputy filozoficznej, wykorzystująca literacką formę dialogu (A), zastosowana w niektórych dziełach...
-
Ocena brak
DEZINTEGRACJA
DEZINTEGRACJA = rozpadanie się całości, z nłc. = rozluźnienie się, rozprzęganie, rozpad) ang. disintegration; nm. Disintegration
Proces lub stan występujący wówczas, gdy elementy pewnej całości (strukturalnej lub czynnościowej) przestają ją tworzyć, przynajmniej pod jakimś...
-
Ocena brak
DIADA
DIADA (gr. dyds, dyddos = liczba dwa, dwójka, dwoistość) ang. dyad; fr. dyade; nm. Dyas, Dyade
W starożytnej filozofii greckiej — określenie bądź to dwoistości, bądź pewnych par przeciwieństw (pitagoreizm), przyjmowanych jako zasada wyjaśniająca złożoność. Analogicznym pojęciem jest —>...
-
Ocena brak
DIALEKTYKA
DIALEKTYKA (gr. = sztuka dyskutowania) łc. ars dialectica; ang. dialectics; fr. la dialectique; nm. Dialektik
W starożytności — początkowo sztuka przekonywania, odwołująca się raczej do rozumu dyskursywnego, w odróżnieniu od retoryki, odwołującej się raczej do uczuć i do smaku...
-
Ocena brak
DETERMINIZM
DETERMINIZM (nłc. <determinismus> = pogląd zaprzeczający wolności woli, z łc. determino = ograniczam) ang. determinism; fr. determinisme; nm. Determinismus
Termin wieloznaczny, przeciwstawny vs^> indeterminizmowi, używany w następujących ujęciach:
Determinizm metafizyczny (ontologiczny) —...
-
Ocena brak
DESYGNAT
DESYGNAT (łc. designałus = oznaczony, wskazany) ang. designate, designatum; rmi. Designat
log. Desygnat jakiejś —> nazwy przy pewnym jej znaczeniu to przedmiot oznaczany (—> oznaczanie /1 /) przez tę nazwę przy tym jej znaczeniu. Nazwa jednostkowa ma tylko jeden desygnat (np. Rysy); nazwa ogólna ma ich...
-
Ocena brak
DESKRYPCJA
DESKRYPCJA <łc. = opis) ang. description; ix. description; nm. Deskription, Beschreibung
W logice Port-Royal: odmiana —> definicji realnej {definition de choses) przeciwstawna definicji istotowej, czyli definicji we właściwym tego słowa znaczeniu. Definicja deskryptywna opisuje tylko cechy...
-
Ocena brak
DESKRYPCJONIZM
DESKRYPCJONIZM ang. descriptivism
metod. Pogląd z zakresu filozofii nauki dotyczący stosunku zdań teoretycznych do dziedziny, do której się one odnoszą; według tego poglądu tezy danej teorii naukowej stanowią syntetyczny opis fragmentu świata i dają się przełożyć na zdania obserwacyjne, stąd...
-
Ocena brak
DESYGNATOR
DESYGNATOR (nłc. desigmtor = ten, który coś wskazuje; ten, który czegoś dokonuje) ang. designator
log. Wyrażenie, które coś oznacza — termin obejmujący nazwy własne i deskrypcje.
Twórcą teorii oznaczania bezpośredniego jest S. A. Kripke, który odkrył (1972) dziedzinę „sztjrwnych desygnatorów"...