-
Ocena brak
Zawiesa
W kościołach obrządku wsch. zasłona zawieszona w ikonostasie za drzwiami król. (—> ikonostas), przesłaniająca widok na sanktuarium (—» cerkiew), odsuwana i zaciągana w określonych momentach nabożeństwa.
-
Ocena brak
Zijada
Zewn. część meczetu, również poświęcona, zawarta w obszerniejszym okalającym murze. W przypadku braku miejsca w meczecie w z. mogły odbywać się modlitwy.
-
Ocena brak
Zegar
Instrument do pomiaru czasu. Do najstarszychnależą z. słoneczne, ogniowe, oraz wodne i piaskowe(—> klepsydra).
Z. słoneczny znano już wstaroż. Egipcie, Babilonii i Grecji, gdzie czas mierzonodługością i kierunkiem cienia przesuwającego sięwokół wbitego w ziemię pionowego pręta-gnomona,bądź...
-
Ocena brak
Zaskrzynienie
W drewn. kościołach o —> wieńcowej konstrukcji przedłużenie górnych bali bocznych ścian prezbiterium przez całą długość nawy, powodujące charakterystyczne obniżenie bocznych partii stropu; dzięki z. następuje powiązanie i usztywnienie ścian prezbiterium i nawy, co umożliwia stosowanie jednolitej...
-
Ocena brak
Zastrzał, miecz
Ukośnie ustawiony drewn. elementkonstrukcyjny usztywniający pionowe elementy; parasymetrycznych z. biegnąca od elementu pionowegow górę nosi nazwę ramion, w dół - nóg; dwa jednakowez. krzyżujące się symetrycznie tworzą krzyżśw. Andrzeja (zw. też krzyżownicą).
-
Ocena brak
Zastrzyk cementowy, torkietowanie
Zabieg polegającyna narzuceniu z dużą siłą zaprawy cementowejw celu wzmocnienia popękanych murów, uzupełnienialub naprawy popękanych konstrukcjiżelbetowych, betonowania cienkich łupin, kopuł, pokrywaniakonstrukcji stalowych dla zabezpieczeniaich od korozji.
-
Ocena brak
Zaśnięcie Marii
Scena przedstawiająca śmierćMarii; w sztuce chrzęść. Wschodu Z.M. stanowi jedenz najważniejszych tematów cyklu maryjnego, naZachodzie szczególną popularność zyskało w średniowieczu.Ikonografia sceny Z.M. sformułowanaw Bizancjum w IX w., oparta na tekstach apokryfów,ukazuje złożone na marach ciało...
-
Ocena brak
Zaprawa
1) w architekturze i budownictwie mieszaninajednego lub kilku spoiw, piasku i wody, tworzącapiast, masę służącą do spajania cegły, kamienia i in. materiałów bud., spoinowania (—> spoina), wyprawianiaścian zewn. i wewn. (tzw. tynk), oraz dowykonywania detali i rzeźb arch. {—> narzut); niekiedyz dodatkiem...
-
Ocena brak
Zakopiański styl
Koncepcja architektury nar. głoszonana przeł. XIX i XX w. przez S. Witkiewicza.
Twierdził on, że typ lud. budownictwa regionu Tatrwystępował niegdyś na obszarze całego kraju, tylkozostał wyparty przez inne style i że budownictwo towinno odrodzić się jako "styl polski".
Wzorując sięna formie i...
-
Ocena brak
Zakrystia
Boczne pomieszczenie w świątynichrzęść, przylegające od pn. lub pd. i połączone wejściemz prezbiterium; niekiedy z drugim wejściem odzewnątrz; przeznaczone do przechowywania szati sprzętów liturg. oraz do przygotowywania się kapłanówdo odprawiania obrzędów liturgicznych,
(niem. Sakristei, ze...