ONTOLOGIZM

ONTOLOGIZM (nłc. (1)) ang. ontologism; fr. ontologisme; nm. Ontolo-gismus

Nazwa utworzona przez V. Giobertiego na określenie jego własnej doktryny, której przedmiotem jest obiektywna, absolutna i wieczna rzeczywistość myśli, odnoszona wprost do Boga (zob. niżej /I/).

Doktryna V. Giobertiego...

OKULTYZM

OKULTYZM (łc. occultus = zakryty, taje­mny) nłc. occultismus; ang. occuliism; fr. occultisme; mn. Okkultismus

Wiara w istnienie tajemnych sił mate­rialnych lub duchowych, niedostępnych normalnemu poznaniu, oraz ogół związanych z nią praktyk magicznych. Przed­miotem zainteresowań okultystycznych mogą...

OKOLICZNOŚCI

OKOLICZNOŚCI łc. circumstantiae; ang. circumstances; fr. circonstances; nm. Umstande

et. Zbiór składników -^ czynu (1) oce­nianego pod względem moralnym i pra­wnym, których wyróżnienie uzyskuje się odpowiadając na następujące pytania: kto? co? gdzie? za pomocą czego lub przy czyjej pomocy? dlaczego? w...

OGÓLNOŚĆ (powszechność)

OGÓLNOŚĆ (powszechność) nłc. generalitas, ~ universalitas; ang. generality; fr. generalite; nm. Allgemeinheit

1. t. pozn. W przeciwstawieniu do szcze­gółowości, jednostkowości — funkcja ujęć intelektualnych takich jak -^ pojęcie (1) czy -^ idea (IIAb) ogólna (-^ gatunek /I, 2/, urodzaj /I...

ODPOWIEDZIALNOŚĆ

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ang. responsibility, liability (2); fr. responsabilite; nm. Yerant-wortung, Yerantwortlichkeit

1. et. Odpowiedzialność mora­lna — relacja działającego podmiotu do jego czynów świadomych (-> poczytal­ność) i wolnych, polegająca na tym, że —> dobro (3A) lub zło zawarte w treści...

OGRANICZENIE

OGRANICZENIE łc. łerminatio; nłc. limitatio (1); ang. limitation; fr. limitation; nm. Limitation, Beschrdnkung

metaf. W tradycji arystotelesowsko--tomistycznej: limitacja (limitatio) — zrelatywizowanie —> aktu (1) do ograni­czającej go —> możności (Ab) {-^ akt i moż­ność), decydujące o jego...

ODRĘBNOŚĆ

ODRĘBNOŚĆ nłc. particularitas; ang. particularity; fr. particularite; rmi. Besonderheit

metaf. Oddzielenie konkretnego —> bytu jako jedności od innych bytów. Wszystko, co jest bytem, jest nie tylko niepodzielone w sobie na byt i —> niebyt (lA) absolutnie wzięty (aspekt ^jedności /la/), ale rów­nież jest...

OCZYWISTOŚĆ

OCZYWISTOŚĆ gr. enargeia; łc. evidentia; ang. evidence; fr. evidence; nm. Evidenz

1. t. pozn.

A) W nurtach arystotelizują-cych (najwyraźniej u Awicenny i u J. Maritaina): właściwość przysługująca pierw­szym zasadom bytu i myślenia (tożsamo­ści, /nie-/sprzeczności, wyłączonego środka...

OKAZJA

OKAZJA (łc. = sposobność, wła­ściwa pora, okoliczność) gr. kairós; ang. occasion; fr. occasion; nm. Gelegenheit, Veranlassung

Przemijająca, najczęściej przypadko­wa, niezależna od działającego podmiotu okoliczność, która pobudza go do określo­nego działania i je ułatwia (—> kairós Ul)...