SAMOOCZYSZCZANIE WÓD

Rozkład substancji organicznych wprowadzonych do wód ze ściekami dzięki działaniu organizmów żywych, głównie bakterii. Biologiczne s. w. zachodzi z różną szybkością, zależną od charakteru środowiska oraz rodzaju i wielkości zanieczyszczeń; na ogół dużo łatwiej w rzekach o szybkim prądzie lub...

SAMOPYLNOŚĆ

Proces, w wyniku którego u roślin kwiatowych dochodzi do zapylenia w obrębie tego samego kwiatu. Zachodzi samorzutnie lub przy udziale np. owada przenoszącego pyłek z pylników na znamię słupka. Do sampzapylenia może dojść np. u tasznika czy wiosnówki pospolitej. Prowadzi ono do zmniejszenia zmienności...

SAMORÓDZTWO, abiogeneza

Powstawanie żywych organizmów z materii nieożywionej. Teoria sformułowana przez Arystotelesa, zakładająca, że procesy rozkładu materii sprzyjają samorzutnemu tworzeniu się organizmów (np. żaby powstające z mułu rzek, larwy w gnijących produktach).

Odrzucona początkowo na przełomie VII wieku (F...

SAMOSIEWNOŚĆ, autochoria

Sposób rozsiewania oparty na wykorzystaniu tylko własnych sił rośliny w celu rozprzestrzenienia nasion. Aktywne rozsiewanie nasion może być technicznie możliwe dzięki różnicom napięć w poszczególnych warstwach ściany owocni, tzn. jedna z warstw, wysychając, kurczy się silniej niż inne, np, u...

SAMOZAPŁODNIENIE

Zapłodnienie komórki jajowej plemnikiem pochodzącym z tego samego organizmu. S. spotyka się u zwierząt obojna-czych i pasożytów z ograniczonymi zdolnościami ruchu, np. tasiemce. Jest to proces niekorzystny dla populacji, ogranicza zmienność dającą większe możliwości przystosowania się do zmian...

SAGOWCE

Klasa z podgromady roślin nago-zalążkowych. Przeważnie rośliny drzewiaste, z pióropuszem pierzastych liści na szczycie. Są dwupienne - na szczycie pnia tworzą szyszkowa-te strobile z mikro- lub makrosporangiami. S. pojawiły się na Ziemi na początku mezozoiku, szczyt rozwoju osiągnęły w połowie...

SAMOZAPYLENIE

Typ zapylenia, podczas którego znamię słupka danego kwiatu zostaje zapylone pyłkiem z tego samego kwiatu. S. nie jest korzystne dla roślin, ponieważ ogranicza zmienność dającą większe możliwości przystosowania się do zmian środowiska, toteż rośliny chronią się przed s. m.in. poprzez:...

SALMONELLA

Bakterie z rodziny Enterobac-teriaceae (znanych ok. 2500 gatunków), wywołujące objawy chorobowe u zwierząt i człowieka (dur brzuszny, dury rzekome i zatrucia pokarmowe). Główni przedstawiciele: S. enteńca (pałeczki pa-radura), S. bongori i S. typhi. Gram(-) pałeczki, fakultatywne (względne) beztlenowce...

RZĘSISTEK POCHWOWY, Trichomonas vaginalis, pasożytniczy wiciowiec

Rzęsistki bytują w drogach rodnych u kobiet oraz w cewce moczowej mężczyzn, wywołując stany zapalne, określane jako rzęsistkowica. Pierwotniak jest przenoszony głównie drogą płciową, ale zdarzają się zakażenia pośrednie (np. poprzez przybory toaletowe, urządzenia sanitarne, na basenie).