KRYTERIUM

KRYTERIUM (nłc. <criterium> = spraw­dzian, probierz, sąd o czymś, z gr. kriterion = norma, miara, probierz; trybunał) ang. criterion; fr. criterium, critere; nm. Kriterium, Merkmal

metod. Zasada określająca sposób, w ja­ki można stwierdzić obecność lub nieobe­cność czegoś, występowanie...

KOSMOGONIA

KOSMOGONIA (gr. = po­wstanie świata) ang. cosmogony; fr. cosmogonie; nm. Kosmogonie

1. Ogólna nazwa poglądów zarówno przednaukowych, jak i naukowych, filozoficznych i religijnych, których przedmio­tem jest powstanie i ewolucja —> Wszech­świata. Przednaukowa kosmogonia filo­zoficzna sięga swymi początkami...

KONTEMPLACJA

KONTEMPLACJA <łc. = oglądanie czegoś; rozważanie, poznawa­nie czegoś) gr. theoria; ang. contemplation; fr. contemplation; nm. Kontemplation

1. Skupienie i utrzymanie uwagi na przedmiocie poznawalnym umysłowo, mające na celu jedynie jego doskonalsze pozna­nie, które sprawia radość intelektualną (np...

KOSMOLOGIA

KOSMOLOGIA kósmos = ład, porzą­dek + logos = słowo, nauka) ang. cosmology; iv. cosmologie; nm. Kosmologie

Termin wprowadzony przez Ch. Wolffa.

1. Nauka filozoficzna o świecie material­nym rozpatrywanym w świetle jego ostate­cznych przyczyn; w tym znaczeniu termin „kosmologia" bywał używany od czasów Ch...

KONTYNGENTYZM

KONTYNGENTYZM <łc. contingens, -entis = zdarzający się) ang. philosophy of contingency; fr. philosophie de la contingence; nm. Kontingentismus

Pogląd na naukę przeciwstawny scjentyzmowi, głoszony przez  Boutroux'a, według którego zjawiska przyrody są po­wiązane ze sobą nie w sposób konieczny i ogólnie...

KOSMOS

KOSMOS (gr. = ład, porządek; kształt, postać; ład wszechświatowy, wszech­świat, świat) łc. cosmos; ang. cosmos; fr. cosmos, cosme (określenie rzadko używane); nm. Kosmos

Termin wprowadzony przez pitagorejczyków na oznaczenie harmonii, porząd­ku i piękna układu liczbowego.

—> Świat (2)...

KONWENCJA

KONWENCJA (łc. conventio = ugoda, umowa, układ) ang. convention; fr. convention; nm. Konvention, Ubereinkunft

metod. Założenie przyjęte w nauce na podstawie umowy, mimo że wiadomo, iż nie musi ono pozostawać w prawdziwo­ściowym stosunku do rzeczywistości, mo­że być fikcją lub fałszem. —>...

KREACJA

KREACJA (łc. (1) = tworzenie) ang. creation; fr. creation; rma. Schopfung

metaf., filoz. przyr. syn.^> Stwarzanie (1,3): creatio ex nihilo — stwarzanie (świa­ta, duszy przez Boga) z niczego (—> kreacjonizm /I, 2/); creatio continua — stwa­rzanie ciągłe, tzn. nieustaime ponawianie przez Boga aktu...

KONWENCJONALIZM

KONWENCJONALIZM <łc. comentionalis = oparty na umowie) ang. conventionalism; fr. conventionnalisme; nm. Konventionalistnus

1. Pogląd, według którego aksjomaty nauk dedukcyjnych (np. geometrii) lub prawa nauk empirycznych są -^ konwendami (H. Poincare, P. Duhem, G. Milhaud, E. Leroy, H. Dingler, fi...