Idealizm

(gr. “pojęcie”) Całościowa interpretacja rzeczywistości i historii, w której idee i ideały maj ą przewagę nad konkretnym doświadczeniem i nad przedmiotami będącymi w zasięgu zewnętrznego doznawania.

W sposób bardziej specyficzny przez idealizm rozumiemy każdy taki system filozoficzny, który wszystko...

Ikona

(gr. “obraz, wizerunek”). Obraz święty, namalowany na drewnie albo ukształtowany w formie mozaiki. Ikony są zazwyczaj obrazami bez zastosowania perspektywy, nawet jeżeli czasem kontury szat są malowane na osłonach.

Osoby i wydarzenia na ikonach są przedstawiane raczej symbolicznie niż realistycznie i w...

Holokaust

(gr. “coś całkowicie spalonego, całopalenie, ofiara całopalna”). Wyraz od czasu drugiej wojny światowej używany na oznaczenie sześciu milionów Żydów zamordowanych przez nazistów usiłujących wyniszczyć cały naród żydowski.

Żydowskie określenie Holokaustu “Szoah” zostało użyte zarówno w dokumencie...

Ikonostas

(gr. “ściana z obrazami”). W Kościołach wschodnich zasłona albo ściana pokryta obrazami, która oddziela nawę świątyni od sanktuarium. Sanktuarium jest symbolem nieba, a nawa ziemi. Obie części świątyni pokrywa jednak jeden i ten sam dach, żeby pokazać, że podczas sprawowania liturgii my na ziemi...

Homilia

(gr. “przebywanie razem”, “rozmowa”; stąd: przemawianie podczas zgromadzenia, kazanie). Pierwotnie wyjaśnianie Pisma Świętego podczas sprawowania chrześcijańskich nabożeństw - zwyczaj wywodzący się z podobnych praktyk stosowanych w synagogach żydowskich (zob. Łk 4, 16-22; Dz 13, 15). Z czasem wyrazem...

Immanencja Boża

(łac. “pozostawanie w czymś, trwanie”). Obeność Boża we wszystkim i wszędzie (zob. Ps 139). Jeżeli się jej nie uzupełni przez pojęcie Bożej transcendencji, która oznacza, że Bóg istnieje także ponad i poza wszechświatem, to pojęcie immanencji może doprowadzić do panteizmu.

Zob. panenteizm...

Homoios

(gr. “podobny”). Termin odnoszący się do ugrupowania ariańskiego, na którego czele stał Aka-cjusz z Cezarei (zm. ok. 366); chciał on iść drogą pośrednią między semiarianami, a tymi, którzy przyjęli uchwały Soboru Nicejskiego I.

Wskutek poparcia cesarza Konstancjusza II ich formuła (“Syn był we...

Hiperdulia

(gr. “więcej niż należna służba”). Szczególny rodzaj kultu okazywany Najświętszej Maryi Pannie jako Bożej Rodzicielce. Przewyższa on kult zwany dulia (gr. “służba, niewolnictwo”) okazywany innym świętym, jest jednak niższy niż tak zwana “latria" (gr. uwielbienie), czyli tylko Bogu należna...

Imperatyw kategoryczny

Według Immanuela Kanta (1724-1804) bezwarunkowa zasada moralna wiążąca wszystkich w sposób absolutny - w przeciwieństwie do imperatywu hipotetycznego, który ma moc wiążącą tylko ze względu na wybrany cel.

Zob. etyka.