Jansenizm

Ruch teologiczny i duchowy, którego cechą znamienną była surowość moralna i pesymi-styczny pogląd na stan człowieka. Nazwa pochodzi od nazwiska Kornela Ottona Jansena (1585-1638), który w roku 1636 został wyświęcony na biskupa Ypres w Belgii.

Wraz ze swoim przyjacielem, Janem Duvergierem de Hauranne...

Jednoznaczność

Orzekanie o wszystkich podmiotach - także o Bogu - w dokładnie ten sam sposób. Ten sposób postępowania może jednak nasuwać wniosek, że nie ma żadnej istotnej różnicy między Bogiem a człowiekiem, i może on doprowadzić do monizmu w filozofii i do panteizmu w teologii.

Zob. analogia, monizm, panteizm...

Istota i energie

Kluczowe rozróżnienie w teologii św. Grzegorza Palamasa (ok. 1296-1359), według którego istota Boża pozostaje niepoznawalna, inaczej niż “energie” albo formy Bożego oddziaływania dające życie i objawiające Boga. To rozróżnienie w Bogu zostało wymyślone po to, aby ochronić zarówno nasze przebóstwienie...

Jehowa

Wyraz niewłaściwy na oznaczenie Boga, powstały w czasach Renesansu. Powstał wskutek zla-nia dwóch wyrazów hebrajskich oznaczających Boga, mianowicie ze spółgłosek JHVH albo YHWH oraz samogłosek należących do wyrazu “Adonai” (hebr. “Pan”), przy czym początkowe “a” ze względów brzmieniowych zamieniło...

Istota i istnienie

W systemie filozoficznym św. Tomasza z Akwinu (ok. 1225-1274) podstawowe, istot-ne rozróżnienie między dwoma zasadami bytu, które odpowiada za ostateczny skład tego wszystkiego, co istnieje w świecie stworzonym. Akt istnienia sprawia, że urzeczywistnia się potencjalność istoty, i dzięki temu cieszy się...

Intencja

(łac. “zamiar, chęć”). Zamiar, dla którego człowiek coś czyni. “Czystość” intencji wypływa z takiego działania, które się kieruje całkowicie uczciwymi zamiarami. Żeby można było ważnie udzielić sakramentów świętych, szafarz musi mieć przynajmniej intencję czynienia tego, co czyni Kościół (DH...

Jeruzalem

(hebr. “miasto pokoju”). Miasto króla i kapłana Melchizedeka, który udzielił błogosławień-stwa Abrahamowi (Rdz 14, 18-20). Zbudowane w strategicznym punkcie na górze Syjon i na przyległych wzgórzach, Jeruzalem było twierdzą oporu Jebuzytów przeciwko nacierającym Izraelitom.

Około roku 1000 przed...

Izrael

(hebr. “Bóg panuje”). Naród hebrajski albo żydowski wywodzący się od Jakuba, który otrzymał to imię, ponieważ “walczył z Bogiem” (Rdz 32,28-29). Po śmierci Salomona (ok. 953 przed Chr.) doszło do podziału dwunastu pokoleń izraelskich (Rdz 49, 1-28) na Królestwo Południowe (Juda), którego stolicą była...

Interdykt

(łac. “zakaz, wykluczenie”). Rzadko stosowana kara kościelna, w Kodeksie Prawa Kanonicznego dla Kościołów Wschodnich nazywana “ekskomuniką mniejszą” (CCEO 1431), która czasowo pozbawia przestępców pewnych uprawnień duchownych oraz pewnych funkcji, ale ich nie wyklucza ze wspólnoty Kościoła. Zazwyczaj...