-
Ocena brak
APEIRON
APEIRON (gr. apeiron = bezkres, nieskończoność, nieokreśloność) [1] U Anaksymandra (—> jońska filozofia): określenie —> arche, jako nieskończonej prazasady (pratworzywa) wyłaniającej z siebie uporządkowaną i zmysłowo postrzegalną rzeczywistość. [2] W nauce —» pitagoreizmu: kategoria...
-
Ocena brak
APERCEPCJA
APERCEPCJA (łac. adpercipere = dostrzegać, ujmować; od ad = do + percipere = spostrzegać) [1] W filozofii nowożytnej (poczynając od Descartes'a): nazwa niektórych (specjalnie wyróżnianych w obrębie poszczególnych systemów) ujęć, aktów lub procesów poznawczych, najczęściej (choć nie zawsze)...
-
Ocena brak
ANTYNOMIA
ANTYNOMIA (gr. antinomia = sprzeczność w przepisach prawnych; od anti = sprzeczność z czymś + nomos - prawo), PARADOKS [1] W logice: para zdań, z których każde zasługuje na uznanie, choć zarazem są to zdania między sobą sprzeczne. Wyróżnia się: a) a. logiczne, zwane też teoriomnogościowymi...
-
Ocena brak
ANTYCYPACJA
ANTYCYPACJA (łac. anticipatio, gr. prolepsis - uprzedzenie, wyprzedzenie) [1] W psychologii: wyprzedzenie, poprzez myśl, przyszłych zdarzeń lub przewidywanie, odgadywanie tego, co ma nastąpić. A. jest możliwa dzięki odwołaniu się do wcześniejszego doświadczenia. [2] W metodologii: przyjęcie...
-
Ocena brak
ATYLOGIA
ANTYLOGIA (gr. antilogia = zaprzeczenie, kontrargument; anti = przeciwko, przeciw, naprzeciw + log= słowo, myśl) [1] Kategoria związana, przede wszystkim, ze stanowiskiem głoszonym przez sceptyków (-> sceptycyzm), którego każdemu zdaniu (twierdzeniu) można przeciwstawić zdanie sprzeczne (zarazem „równie...
-
Ocena brak
ANTYNATURALIZM
ANTYNATURALIZM (gr. anti = przeciw + łac. naturalis = przyrodzony i naturalny) Termin wprowadzony z inspiracji Poppera, oznaczający kierunek w filozofii nauki. A. wykazuje odmienność oraz swoistość epistemologiczną i metodologiczną nauk humanistycznych i społecznych wobec nauk przyrodniczych. Początkowo...
-
Ocena brak
ANTROPOMORFIZM
ANTROPOMORFIZM (gr. anthropos = człowiek + morphe = kształt) Przypisywanie ludzkich cech (fizycznych i umysłowych) żywej bądź martwej przyrodzie, ujmowanej w całości lub (najczęściej) w wybranej sferze. Pojęcie a. funkcjonuje szczególnie na gruncie religioznawstwa jako określenie zjawiska...
-
Ocena brak
ANTROPOZOFIA
ANTROPOZOFIA (gr. anthropos = człowiek + sophia = mądrość) Koncepcja filozoficzno-mistyczna stworzona na początku XX w. przez Steinera, będąca odmianą —> teozofii. Termin a. pojawił się po raz pierwszy w pracy Vaughana Anthroposophia magica (1650) na oznaczenie antropocentrycznie zorientowanej filozofii...
-
Ocena brak
ANTROPOLOGIZM
ANTROPOLOGIZM (gr. anthropos = człowiek + logos = słowo, nauka) Stanowisko filozoficzne, przyznające cechom biologicznym większe znaczenie w rozwoju człowieka niż jego uwarunkowaniom środowiskowo-historycznym (Feuerbach, Czernyszewski).
-
Ocena brak
ANTROPOLOGIA
ANTROPOLOGIA (gr. anthropos = człowiek + logos = słowo, nauka) Nauka o człowieku składająca się współcześnie z trzech, względnie niezależnych, dyscyplin naukowych: a. filozoficznej, a. fizycznej (zwanej też przyrodniczą) oraz a. kulturowej. Termin a. wprowadził Hundt (Anthropologium de hominis...