Rzymski system kontraktowy

Wspomniane wyżej kontrakty zostały rozszerzone w prawie justyniańskim (biorące początek w prawie klasycznym) kontrakty nienazwane – contractus innominati. Umowy o świadczenie wzajemne nie podlegające pod ww. typy, nie były zaskarżalne. Zaskarżalność nabywały przez wykonanie zobowiązania przez jedną...

Damnum emergens i lucrum cessans

Zgodnie z formułą in quod interest – przy ustalaniu odszkodowania sędzia brał pod uwagę: damnum emergens – rzeczywistą stratę majątkowa poniesiona przez wierzyciela oraz lucrum cessans – utracone przewidywane zyski, natomiast nie pretium affectionis – przywiązanie do rzeczy. Podlegały odszkodowaniu tylko...

Ustalanie wysokości odszkodowania

Wysokość odszkodowania wynikającego z niewykonania umowy była ustalana umownie między stronami, w razie braku porozumienia – sądowe ustalanie odszkodowania – w procesie przez sędziego. Mogła to być stypulacja karna (stipulatio poenae) – zobowiązanie dłużnika do zapłacenia kary – stypulacja warunkowa...

Szkoda i odszkodowanie

Szkoda – uszczerbek w majątku wierzyciela powstały przez niewykonanie zobowiązania lub deliktu (quasi deliktu) dłużnika. Pociągała za sobą obowiązek odszkodowania (w przypadku deliktu także grzywny). W zobowiązaniach dopiero niewykonanie lub złe wykonanie rodziło zobowiązanie odszkodowana, w deliktach...

Culpa i custodia

Custodia z mocy samego prawa spoczywała na komodatariuszu, osobach przyjmujących rzeczy w opiekę za opłatą – natuae – właściciele statków, caupones – właściciele domów zajezdnych, stabularii – właściciele stajen, horrearii – właściciele magazynów; osoby mające wykonać dzieł z dostarczonego im...

Odpowiedzialność za siłą wyższą i przypadek

Nie odpowiadał dłużnik za niewykonanie zobowiązania spowodowane siłę wyższą vis maior (siła powodująca szkodę, której nie można się oprzeć – nie odpowiadał) lub przypadkiem losowym casus fortuitus (nieprzewidywalny skutek ale nie siły wyższej – odpowiedzialność obiektywna – w przypadkach custodia...

Zasady odpowiedzialności zawinionej przez dłużnika

Odpowiedzialność zależała od rodzaju stosunku obligacyjnego oraz zasad:

dolus semper praestatur – za dolus zawsze się odpowiada,

magna culpa dolus est – zrównanie w pr. justyniańskim sytuacji odpowiedzialności za culpa lata.

początkowo odpowiadało się za culpa in faciendo (za...

Wina jako podstawa odpowiedzialności dłużnika

Wina culpa – w znaczeniu obszerniejszym – umyślne działanie lub zaniechanie dłużnik mające na celu naruszenie interesów wierzyciela – dolus; albo niedbalstwo którego skutki powinien przewidzieć – culpa w węższym znaczeniu. Odpowiedzialność za winę jest subiektywna – zależna od staranności wykazanej...

Przesłanki odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie zobowiązania

Niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania powodowało szkodę w majątku wierzyciela, którą dłużnik zobowiązany był wyrównać, jeśli istniał związek przyczynowy między jego działaniem a szkodą lub wynikały z winy culpa dłużnika, a także obowiązek nałożony przez prawo – custodia – do...