EKLOGE

Zbiór praw zawierający wyciągi aktualnych ustaw pochodzących z kodyfikacji ces. Justyniana I Wielkiego i jego następców, wydany prawdopodobnie 726 przez bizant. cesarza Leona III Izauryjskiego.

E. miał zastąpić ustawodawstwo justyniańskie i być pomocą w praktyce sądowej; odstępuje jednak od ducha prawa...

EKOLOGIZM

(gr. oikos środowisko, logos słowo), kierunek wyjaśniający procesy zachodzące w psychice i osobowości oraz różnice indywidualne między ludźmi za pomocą pojęć z zakresu środowiska abiotycznego, biotycznego i społecznego; rozwinął się jako protest przeciw -*• biologizmowi.

E. skrajny reprezentują...

EKSHUMACJA

(łac. ex z, humus ziemia), wydobycie zwłok lub szczątków ludzkich w celu przeniesienia ich w in. miejsce lub dla przeprowadzenia badań sądowo-lekarskich, ustalających przyczyny i okoliczności śmierci w razie podejrzenia o śmierć gwałtowną (zabójstwo, samobójstwo) oraz w wypadku pochowania zwłok bez...

EKONOM

Zarządca majątku kościelnego, mianowany przez przełożonego, administrujący w jego imieniu powierzonymi mu dobrami.

Urząd e. wprowadził 451 Sobór Chalced. (kan. 26) we wszystkich diecezjach, a II Sobór Nic. z 787 (kan. 11) nakazał metropolicie i patriarsze obsadzać urząd e. w razie zaniedbania tego...

EKSKLAUSTRACJA

(łac. ex z, claudo zamykam), zezwolenie osobie zakonnej na pobyt poza wspólnotą zakonną pozostawiające ją nadal pod władzą ordynariusza miejsca na czas określony w -+ reskrypcie, połączone z częściowym zwolnieniem z obowiązków wypełniania ślubów zakonnych; różni się od zezwolenia na czasowy pobyt...

EKONOMIA MYŚLENIA

Osiąganie w myśleniu celów przy jak najmniejszym wysiłku; myślenie ekon. i zarazem skuteczne nazywa się sprawnym.

W. Ockham podkreślając, że natura działa ekonomicznie, postulował, by w rozstrzyganiu zagadnień zachowywać e.m., czyli wyjaśniać najprościej, nie mnożąc bytów bez koniecznej potrzeby...

EKSKLUZYWA

(łac. excludere wykluczyć, nie dopuścić), zw. także wetem, prawo wykluczania podczas -*• konklawe niepożądanego kandydata na -»• papieża, uzurpowane przez władców państw katolickich począwszy od XVI w. i tolerowane z różnych względów do 1904 przez Stolicę Apostolską; od poł. XVIII w. zaczęła ona...

EKONOMIA ZBAWIENIA

(gr. oikonomia zarządzanie), plan zbawienia ludzkości, objawiony przez Boga w dziejach Starego i Nowego Testamentu (-> historia zbawienia).

1. Dzieje problematyki — Pojęcie e.z. ma źródło w Listach Pawła Apostoła (zwł. w łączności z terminem mysterion Ef 3,9); określa realizowanie przez Boga pełni...

EKSKOMUNIKA

(łac. excommunicatio wyłączenie ze wspólnoty), kościelna kara poprawcza (-»• cenzury kościelne), wyłączająca ochrzczonego ze współuczestnictwa z wiernymi; e. wymierzoną przy zachowaniu ceremonii liturg., określonych w Pontyfikale rzymskim (KPK kan. 2257 § 2), nazywa się -* anatemą (II).

1...