Peruka

Przykrycie głowy naśladujące fryzurę,sporządzone z ludzkich włosów, nici wełnianych lubjedwabnych, w XX w. także z tworzyw sztucznych,przewlekanych przez oczka tiulowego bądź siatkowegopodkładu. P. znano i używano od starożytności:bogato fryzowane w Asyrii; dużych rozmiarów, raczejgładkie - w...

Performance, performance art

Pojęcie określającerodzaj działań efemerycznych wykonywanych przezartystów w obecności widzów.

Częstym elementemp. są działania parateatr, przybierające formę zdarzeńo zaplanowanej strukturze i przebiegu czasowym. Wodróżnieniu od happeningu artysta stosujący p. najczęściejnie dąży do włączenia...

Perroąuet

Składane krzesło o dwóch parach nóg krzyżujących się pod siedziskiem; wzorowane na renes. wł. —> krześle nożycowym, popularne we Francji w XVII w. (franc.)

Pergamin

1) materiał pisarski sporządzony zespecjalnie wyprawionej skóry; także dokument pisanyna p.; znany w starożytności (Egipt, Grecja); szerokostosowany w II—III w. n.e.

Do wyrobu p. używanoskór owczych, cielęcych i kozich; po usunięciusierści skórę skrobano, moczono w wodzie wapiennej,suszono i wygładzano...

Pentimento

Terminem tym określa się poprawkiautorskie (np. w al secco) lub widoczne spod wierzchnichwarstw farby (w technice olejnej i fresku) śladypodrysowania, niekiedy zdradzające pierwotnąkoncepcję artysty; p. jest niekiedy widoczne przezwarstwy farby, tracącej z czasem siłę krycia w miaręprocesu starzenia się...

Peniuar

Wywodzące się od —> podwłośnika okryciekobiece, obszerne i luźne, szyte z cienkich tkanin,zdobione koronkami i falbankami, używane w domu,zwł. przy robieniu toalety, w XVIII-XX w.

(franc. peignoir, od peigner 'czesać')

Pektorał

1) ozdobny krzyż wykonany przeważnie ze szlachetnego metalu, zawierający relikwie; noszony na piersiach przez kardynałów, biskupów i opatów; zob. też enkolpion;

2) przedmiot, często o cechach amuletu, ozdobny, noszony na piersiach przez faraonów, wyższych duchownych żyd. i dostojników rzym., jako oznaka...

Pentaptyk

Poliptyk składający się z pięciuczęści: szafy środk., dwóch nieruchomych skrzydełbocznych i dwóch skrzydeł ruchomych, zamykającychczęść środk. Zob. też dyptyk, tryptyk, ołtarz.

(gr. petitaptychos 'skaładany z pięcioro')

Peleryna

Wierzchnie okrycie, najczęściej kloszowe,zarzucane na ramiona i spinane na piersiach lubramieniu, noszone przez mężczyzn i kobiety od starożytności.

W średniowieczu p. była długa, podszywanafutrem, w podróży noszona z kapturem; w XV w.pojawiła się krótka męska p.; w XVI w. p. hiszp., takżekrótka...