NEWTON

Wyniki, do jakich przyrodoznawstwo doszło w XVII w., przez swą ścisłość, pewność i systematyczność stały się wzorem i fundamentem dociekań filozoficznych. Jak we wcześ­niejszej fazie stulecia Galileusz, tak w późniejszej Newton był wielkim pośrednikiem między przyrodoznawstwem a...

SPINOZA

Między systemami filozoficznymi XVII w. system Spinozy miał charakter monistyczny: przezwyciężał przeciwstawienie ducha i materii, choć nie sprowadzał ducha do materii ani materii do ducha.

ŻYCIE. Benedykt (lub Baruch) Spinoza (lub Despinoza, d'Espinoza, De Spinoza żył od 1632 do 1677; pochodził z...

HOBBES

Inny system XVII wieku, który zagadnieniom tego stulecia dawał naturalistyczne roz­wiązanie, był dziełem Hobbesa.

ŻYCIE. Thomas Hobbes (1588-1679) pochodził z angielskiej pastorskiej rodziny; studiował w Oksfordzie, gdzie za jego czasów uczono jeszcze scholastycznej filozofii. Wyrósł wszakże na...

MALEBRANCHE

Nowe idee, zapoczątkowane przez Kartezjusza, doznały szczególnych przeobrażeń w filozofii Malebranche'a. Były one wynikiem radykalnego spotęgowania tych czynników, które już były silne w kartezjanizmie: czynników spirytualistycznych i religijnych w meta­fizyce, a trzeźwej obserwacji w teorii...

GALILEUSZ

Praca przyrodników od początku nowej ery dała nie tylko ważne wyniki faktyczne, ale także uświadomiła właściwą metodę nauki. Wybitnym uczonym, który z filozoficzną rozwagą sformułował nowe idee metodologiczne na samym początku XVII w., był Ga­lileusz.

ŻYCIE. Galileo Galilei (1564-1642) urodził...

DRUGI OKRES FILOZOFII NOWOŻYTNEJ (OKRES SYSTEMÓW NOWOŻYTNYCH, WIEK XVII)

1. okres wielkich systemów. Po nieskrystalizowanym filozoficznie Odrodzeniu do­piero w wieku XVII filozofia nowożytna uświadomiła sobie w pełni cele i opanowała środki. Podjęła teraz pracę pozytywną, podczas gdy Odrodzenie wyładowywało się prze­ważnie w polemice z przeszłością. Będąc bardziej...

ZESTAWIENIA, ZAGADNIENIA FILOZOFII RENESANSOWEJ

Zakres zagadnień zmienił się znacznie od wieków średnich; minął czas wszech obejmujących „sum", ich zagadnienia rozdzieliły się między filozofów uprawiających roz­maite działy. Bruno filozof przyrody, Grocjusz filozof prawa, Cherbury filozof religii, Bacon metodolog, Ramus logik, Montaigne biotechnik...

POLSKA FILOZOFIA ODRODZENIA

1. humanizm wcześnie, już koło połowy XV w., zawitał do Polski. Humanistą, rene­sansowym człowiekiem czystej krwi był Grzegorz z Sanoka (1403-1477), magister i profesor krakowski, później arcybiskup lwowski. Wróg abstrakcyjnych, scholastycznych dociekań, które miał za „marzenia na jawie", za fantazję...

SUAREZ I MODERNIZACJA SCHOLASTYKI

Na początku nowożytnej ery scholastyka była w upadku i w opozycji do niej formowała się nowa filozofia. Jednakże upadek nie trwał długo, a opozycja bynajmniej nie była po­wszechna. Zupełnie fałszywie wyobraża sobie dobę Odrodzenia, kto sądzi, że z dnia na dzień skończyła się w niej dawna...