ESENCJA, ESENCJALIZM

ESENCJA (nłc. = istność, istota, byt, istnienie, jestestwo, wewnętrzna natu­ra, treść; termin utworzony z łc. esse = być, istnieć, ńa wzór gr. ousia) metaf. syn.—> Istota.

ESENCJALIZM ang. essentialism; fr. essentialisme; nm. Essentialismus, Wesensphilosophie

Określenie charakteryzujące nie...

ESPRIT DE GEOMETRIE

ESPRIT DE GEOMETRIE (fr. = ścisłość, umysłowość matema­tyczna)

U B. Pascala: ścisły, matematyczny spo­sób myślenia, przeciwstawiany swobod­nej intuicji (ws—> esprit de finesse). Chara­kteryzuje się on systematycznością, lo­gicznym i rygorystycznym...

EPOCHE

EPOCHE (gr. = zatrzymanie, wstrzymanie; powstrzymanie się od sądu (Chryzyp))

U starożytnych sceptyków: powstrzy­manie się od wypowiadania sądów, czyli odmowa stwierdzenia czegoś lub zaprze­czenia czemuś.

W fenomenologii: wstrzymanie się od uznania (czyli —> „wzięcie w nawias" —...

ESTETYCZNY

ESTETYCZNY (gr. aisthetikós = wrażli­wy, podatny na wrażenia zmysłowe) ang. aesthetic; fr. esthetique; nm. asthetisch

Związany z -^ pięknem (1), z —> przed­miotem (3) estetycznym, z —> przeżyciem estetycznym, z —> wartością (3) estetyczną.

Związany z —> estetyką, z teorią...

EROS

EROS (gr. - żądza, pożądanie zmy­słowe, miłość; imię bożka (demona) miło­ści) nłc. eros

Według wątków mitologicznych Eros, syn Pemi i Porosa, nie jest bogiem, lecz je­dynie datmonem, tj. bytem pośrednim mię­dzy tym, co ludzkie a tym, co boskie; cier­pi z braku pełni bytu i żądny jest...

ERYSTYKA

ERYSTYKA (gr. eristike> = umiejęt­ność dysputowania, od eristikós - kłótliwy, lubujący się w sporach) ang. eristic; fr. l'eristique; nm, Eristik

Uprawiana głównie w starożytnej Grecji przez sofistów, a także w szkole megarejskiej sztuka prowadzenia sporów i dysku­sji, mająca na celu przede wszystkim...

EPIFENOMENALIZM

EPIFENOMENALIZM ang. epiphenomenalism; fr. epiphenomenisme; nm. Epiphanomenalismus

Pogląd, według którego świadomość jest —> epifenomenem procesów fizjologi­cznych, a w szczególności nerwowych (m. in. W. K. Clifford, Th. H. Huxley, S. H. Hodgson, Th.-A. Ribot), tzn.:

a) zjawiska psychiczne są jedynie...

EPISTEME

EPISTEME (gr. = wiedza; wie­dza naukowa, nauka (Arystoteles))

U Platona i innych filozofów grec­kich: poznanie o charakterze naukowym, w przeciwstawieniu do —> dóksa (1).

Nauka i filozofia ujęte łącznie w do­wolnym momencie ich historycznego roz­woju. W tym ogólnym znaczeniu termin episteme...

EPISTEMOLOGIA

EPISTEMOLOGIA (gr. episteme = wiedza + logos = słowo, nauka) ang. epistemology, epistemics; fr. epistemologie; nm. Erkenntnistheorie (1), Epistemologie, Wissenschaftslehre (2)

Termin wprowadzony przez J. F. Ferriera (1854), który wyróżnił dwa działy filo­zofii: epistemologię i ontologię.

1. syn.-^ Teoria...