-
Ocena brak
PRZYPADKOWOŚĆ
PRZYPADKOWOŚĆ gr. automatismós; ang. randomness; fr. lefortuit;
Przypadkowości nie należy utożsamiać z —> przygodnością.
metaf. Ontyczna niekonieczność czegoś, co pojawia się w wyniku zakłócenia —> przyczyny (IC) głównej przez przyczyny dodatkowe (przypadłościowe). W przeciwieństwie do —>...
-
Ocena brak
PRZEZNACZENIE
PRZEZNACZENIE (predestynacja) gr. Motra, heimarmene [sc. aisa], he pepromene [sc. aisa]; łc. fatum; nłc. praedestinatio; ang. destination, predestination, destiny; fr. destination, predestination; nm. Bestimmung, Predestination
Ogół zdarzeń niezależnych od woli człowieka, jakie się dokonują w toku...
-
Ocena brak
PRZYPADEK
PRZYPADEK gr. tyche, to autómaton, symbebekós; łc. casus, fortuitus; nłc. accidens; ang. chance; fr. hasard; nm. Zufall
W kulturze hellenistycznej tyche może być pojmowana jako siła boska, a ściślej — jako siła boska nie dająca się zrozumieć; tyche lub tó autómaton to tylko jeden aspekt tej siły...
-
Ocena brak
PRZEŻYCIE
PRZEŻYCIE ang. experience; fr. experience vecue; nm. Erlebnis
psych. Doznawanie przez podmiot wrażeń w zetknięciu się ze światem zewnętrznym, z tym, że w określeniu „przeżycie" akcent znaczeniowy pada na —> doświadczenie (1) wewnętrzne treściowo znaczące, odczuwane jako wzbogacenie...
-
Ocena brak
PRZYJEMNOŚĆ
PRZYJEMNOŚĆ gr. hedone; łc. voluptas, deliciae (= przyjemności zmysłowe); ang. pleasure; fr. plaisir; nm. Lust, Vergniigen
Termin określający, podobnie jak „zadowolenie", jak „ból" czy „cierpienie", jeden z podstawowych stanów sfery zmysłowo-emocjonalnej; pomimo istnienia wielu jego definicji często...
-
Ocena brak
PRZYCZYNA
PRZYCZYNA gr. aitia, to aition (Platon); łc. causa; ang. cause; fr. cause; nm. Ursache, Grund
1. metaf. —> Zasada (IB) udzielająca istnienia temu, czego jest zasadą; czyrmik, od którego coś realnie pochodzi i jest od tego czynnika zależne w swoim istnieniu {arche, principium). Rozróżnia się (za...
-
Ocena brak
PRZYCZYNOWOŚĆ
PRZYCZYNOWOŚĆ nłc. causalitas; ang. causality, causation; fr. causalite; nm. Kausalitat
1. metaf. Związek przyczynowy (między bytami), stosunek -> przyczyny (1) do —> skutku (1). Pojęcie przyczynowości zakłada: a) powstawanie istnienia — b) w jakimś podmiocie — c) w wyniku oddziaływania czynnika...
-
Ocena brak
PRZEMIANA
PRZEMIANA gr. metabole (1), metastasis (1), metanoia (3); łc. immutatio; nłc. transformatio; ang. transformation; fr. transformation, variation; nm. Transformation, Umwandlung, Wechsel
1. mefaf, filoz. przyr. syn.^ Zmiana (a) substancjalna (istotowa) (w odróżnieniu od —> zmiany /b/...
-
Ocena brak
PRZEDŚWIADOMOŚĆ
PRZEDŚWIADOMOŚĆ ang. the praeconscious; fr. lepreconscient (1), preconscience (2); nm. Vorbewufitsein, Vorbewufite 1.
W psychoanalizie: termin S. Freuda (Vorbewufitsein) wprowadzony na oznaczenie aktualnie nie uświadamianej sobie przez podmiot sfery psychiki, której treści mogą jednak w sposób...
-
Ocena brak
PRZESŁANKA
PRZESŁANKA gr. prótasis, lemma; łc. praemissa; ang. premise, premiss; fr. premisse; nm. Pramisse, Yordersatz
log. Zdanie przyjęte w rozumowaniu jako podstawa do uznania —> wniosku. Wyróżnia się przesłanki ostateczne, tj.:
aksjomaty — w naukach formalnych,
twierdzenia oparte bezpośrednio na...