SYLOGISTYKA

SYLOGISTYKA (gr. syllogistikós = doty­czący rozumowania, wnioskujący) ang. syllogistics; fr. la syllogistique; nm. Syllogistilc

Najstarszy system dedukcyjny zbudo­wany metodą aksjomatyczną; stanowi on dział logiki tradycyjnej obejmujący zasady poprawnej budowy —^ sylogizmów (wnio­skowanie pośrednie)...

SYLOGIZM

SYLOGIZM (gr. (syllogismós> = rozumo­wanie; wniosek dedukcyjny) nłc. syllogis-mus; ang. syllogism; fr. syllogisme; nm. Syllogismus

log. Dwie —> przesłanki i wyprowadzo­ny z nich —> wniosek; sylogizm skrócony — —> entymemat, sylogizm rozszerzony > polisylogizm, —> soryt. Zgodnie z tradycyjną —> sylogistyka...

SUMIENIE

SUMIENIE gr. syneidesis; łc. conscientia; ang. conscience; fr. conscience morale; nm. Gewissen

et. Zdolność wydawania sądów doty­czących wartości moralnej czynów ludz­kich, a zwłaszcza własnego postępowania podmiotu (—> zmysł moralny). Także: sam akt —> rozumu praktycznego, spontanicz­ny i...

SUBSTANCJALIZM

SUBSTANCJALIZM substantialis = istotny, prawdziwy, zdolny do istnienia) ang. substantialism; fr. substantialisme; nm. Substantialismus, Substanzialismus, Substantialitats theorie

metaf. Ogólna nazwa poglądów, któ­rym przeciwstawny jest —> fenomenizm, przyjmujących istnienie —^ substancji (1) (m. in...

SUBSTANCJA

SUBSTANCJA <łc. <substantia> = istota, treść, rzecz (od substare = znajdować się pod czymś), także: nłc. <substantia» = mają­tek, mienie, bogactwo — jako odpowied­nik gr. <ousia> (Arystoteles, w zestawie kategorii) = własność, majątek, mienie; stałe istnienie, realność; niezmienna...

STRUMIEŃ ŚWIADOMOŚCI

STRUMIEŃ ŚWIADOMOŚCI ang. stream of consdousness, stream of thought; nm. Bewusstseinsstrom, „Strom" des Bewufitseins

U W. Jamesa: wprowadzone przez nie­go metaforyczne określenie charakteru świadomości, którą porównywał do pły­nącego strumienia ze względu na jej zmien­ność, ciągłość i...

STWARZANIE

STWARZANIE łc. creatio; ang. creation; fr. creation; nm. Schopfung

1. metaf. Stworzenie z niczego {creatio ex nihilo) — a nie np. z istniejącej przedtem materii {creatio ex praeiacente ma­teria). W tradycji arystotelesowsko-tomistycznej rozróżnia się następujące aspekty tego pojęcia:

Akt, poprzez...

SUBIEKTYWIZM

SUBIEKTYWIZM (nłc. <subiecłivismus> od nłc. subiectivus = podmiotowy) ang. subjectwism; fr. subjectwisme; nm. Subjektmismus

TO—> Obiektywizm.

1. t. pozn. Stanowisko uzależniające pro­ces poznania od indywidualnych sposo­bów i warunków percepcji przedmiotu przez podmiot (np. od percepcji zmysłowej, stanów...

SUBIEKTYWNOŚĆ

SUBIEKTYWNOŚĆ <nłc. subiectivus = podmiotowy) ang. subietivity; fr. subjectivite; nm. Subjektwitat

W przeciwstawieniu do —> obiektyw­ności (1) — rzeczywistość podmiotowa ja­ko zespół faktów psychicznych, ujmowa­na poznawczo w zasadzie poprzez introspekcję; inaczej: podmiotowość.

t. pozn...