-
Ocena brak
CYNICYZM
Postsokratyczna szkoła w starożytnej Grecji, założona przez Antystenesa (ok. 444—ok. 368 p.n.e.), rozwijana przez Diogenesa z Synopy (412-323 p.n.e.) oraz Kratesa z Teb (IV/III w. p.n.e.). Termin „c." wywodzi się najprawdopodobniej od nazwy gimnazjum w Cynosarges, w którym wykładał Antystenes. Niekiedy...
-
Ocena brak
CYRENAIZM
CYRENAIZM Postsokratyczna szkoła założona w 399 r. p.n.e. przez Arystypa z Cyreny (ok. 435-ok. 365 p.n.e.), rozwijana następnie i modyfikowana m.in. przez Hegezjasza, Teodora Ateistę i Euhemera, ostatecznie wchłonięta przez —> epikureizm. Pod wpływem Sokratesa cyre-naicy etykę pojmowali jako...
-
Ocena brak
CYWILIZACJA
CYWILIZACJA (fr. civilisation\ łac. civilitas = wspólnota ogólnoludzka) Termin wprowadzony przez Mi-rabeau (1758), oznaczający początkowo stan prawnego i obyczajowego zorganizowania społeczeństwa, przeciwstawianego barbarzyństwu („społeczeństwu nieokrzesanemu"). Współcześnie c. oznacza poziom rozwoju...
-
Ocena brak
CZAS
CZAS [1] W sensie ontologicznym: miara trwania i zmienności rzeczy, zjawisk, zdarzeń i procesów. Często nazywany jest cz. ilościowym, co oznacza, iż jest to cz. linearny, wektorowy, jednolity i absolutny, dający się mierzyć przy użyciu określonych (konwencjonalnych) jednostek miary. [2] W sensie...
-
Ocena brak
CONTRADICTIO IN ADIECTO
CONTRADICTIO IN ADIECTO (łac. contradictio in adiecto — „sprzeczność w przydawce"; contradictio = sprzeczność, adiectivum = przymiotnik). Wewnętrzna sprzeczność wyrażenią językowego, zbudowanego z (co najmniej) dwu prostych wyrażeń składowych, które pozostają względem siebie w takim stosunku...
-
Ocena brak
CIAŁO
CIAŁO [1] W filozofii przyrody: a) c. fizyczne - byt naturalny; to, co może stać się przedmiotem doświadczenia zmysłowego. Własnością c. jest rozciągłość, tj. długość, szerokość, głębokość. Istnieje ono w czasie, jest bezwładne, stawia opór. Poszczególne c. graniczą ze sobą, tzn. są...
-
Ocena brak
CLARA IDEA
CLARA IDEA (łac. dam idea = jasne pojęcie) Nazwa wprowadzona przez Descartes'a, używana m.in. przez Leibniza w odniesieniu do pojęcia, poprzez które (w którym) odróżnia się przedmiot tego pojęcia od przedmiotów innych pojęć. Przeciwieństwem jest —> obscura idea (ciemne...
-
Ocena brak
CNOTA
Dzielność, obyczajność, moralna doskonałość, duchowa niezłomność. Pojęciowy odpowiednik gr. —> arete i łac. virtus (= dzielność, męstwo, obyczajność). [1] W etyce starożytnej Grecji i Rzymu: ideał fizycznej i duchowej tężyzny, przyrównywany zazwyczaj do męstwa bohaterów, szybkości konia i...
-
Ocena brak
CNOTY KARDYNALNE
CNOTY KARDYNALNE (łac. car-do = zawias) W tradycji chrześcijańskiej: od czasów Ambrożego cztery podstawowe, tzw. przyrodzone cnoty moralne - roztropność, sprawiedliwość, męstwo, umiarkowanie. W tym ujęciu, c.k. stanowią „fundament" życia moralnego, są „zawiasami" struktury moralnej człowieka, w...
-
Ocena brak
COGITO, ERGO SUM
COGITO, ERGO SUM (łac. cogito, ergo sum = myślę, więc jestem) Teza sformułowana przez Descartes'a (—> kartezjanizm), będąca prawdą jasną i wyraźną, tzn. oczywistą (absolutnie pewną). „Odkrycie" przez Descartes'a oczywistości sfery cogito doprowadziło do przełomu w uprawianiu filozofii. Sfera...