-
Ocena brak
DIALEKTYCZNA METODA
DIALEKTYCZNA METODA (gr. dialektike = sztuka dyskutowania, methodos = badanie)
Metoda myślenia, obejmująca zespół dyrektyw opartych na znajomości ogólnych prawidłowości dotyczących rzeczywistości i postępowania badawczego. W tworzeniu podstaw d.m. brali udział jońscy filozofowie, ujmujący zjawiska...
-
Ocena brak
DIALEKTYKA
DIALEKTYKA (gr. dialektike - sztuka dyskutowania) Termin oznaczający także: rozłączanie, rozbieranie czegoś. U przedstawicieli —> jońskiej filozofii (oraz Anaksagorasa, Empedoklesa, Demokryta), d. była pojmowana jako cecha (dynamiczność, zmienność) rzeczywistości oraz jako opisująca ją teoria (np...
-
Ocena brak
DHARMA
DHARMA (sanskr. dharma = prawo, powinność, ład, cnota)
W kulturze indyjskiej: uniwersalna zasada lub norma o szeregu zastosowań - kosmologicznym, rytualnym, społecznym i etycznym. Oznacza zarówno kosmiczny porządek, jak i panowanie ładu w sprawach ludzkich. Jako aktywność moralna jest jedną z trzech...
-
Ocena brak
DIALEKTYCZNA LOGIKA
DIALEKTYCZNA LOGIKA (gr. dialektike = sztuka dyskutowania, logikos = poprawne rozumowanie)
Termin wywodzący się z filozofii Hegla i marksizmu, oznaczający „nową" logikę dotyczącą praw dialektycznie pojmowanego rozwoju przyrody, społeczeństw ludzkich i myślenia - D.l. wyraża „sprzeciw" wobec...
-
Ocena brak
DESKRYPCJONIZM
DESKRYPCJONIZM (łac. descriptio = opis) [1] W teorii poznania: pogląd, przeciwstawiany wszelkim genetycznym poglądom na poznanie-Wg d., głównym celem każdego poznania jest opis natury poznawanego przedmiotu, czyli opis wszystkich jego cech konstytutywnych i (ewentualnie) konsekutywnych. Odpowiednio do...
-
Ocena brak
DESYGNAT
DESYGNAT (łac. designatus - oznaczony) Termin używany w logice na określenie przedmiotu oznaczanego przez daną —> nazwę. Od rodzaju nazwy zależy, ile jest desygnatów: a) nazwa jednostkowa — jeden d. (np. „Arystoteles"); b) nazwa ogólna -więcej niż jeden d. (np. „człowiek"); c) nazwa pusta - nie ma d. (np...
-
Ocena brak
DETERMINIZM
DETERMINIZM (łac. determinare - ograniczać, określać, wyznaczać) Pojęcie odnoszone do szeregu poglądów zakładających istnienie w świecie swoistego rodzaju zależności i prawidłowości. Podstawowe rozróżnienie obejmuje: 1) d. ontologiczny, podkreślający, iż wszystkie, zdarzenia i procesy są ze...
-
Ocena brak
DEONTOLOGIZM
DEONTOLOGIZM (gr. deon = to, co niezbędne; konieczność; obowiązek, powinność + logos = słowo, teoria, nauka)
W etyce: pogląd, zgodnie z którym postępowanie człowieka jest moralnie pozytywne (dobre, słuszne lub prawe) jedynie wówczas, gdy czyni on zadość nakazom i zakazom (obowiązkom) stanowionym...
-
Ocena brak
DESKRYPCJA
DESKRYPCJA (łac. descriptio = opis) W logice: nazwa jednostkowa, nienależąca do imion własnych, często przyjmująca postać wyrażenia opisowego (np.: „największy mędrzec wszystkich czasów"). Ze względu na liczbę -» desygnatów rozróżnia się: a) deskrypcje określone, czyli mające nie więcej niż...
-
Ocena brak
DEKONSTRUKCJA
DEKONSTRUKCJA (łac. de = negacja + constructio = budowa)
U Derridy, przedstawiciela —> postmodernizmu: termin oznaczający metodę mającą na celu zanegowanie i „rozbicie" wszelkich dotychczasowych konstrukcji teoretycznych, schematów myślenia, stereotypowych interpretacji ludzkich działań i sfery...