-
Ocena brak
ESENCJALIZM
ESENCJALIZM (łac. essentia = istota, treść) W -> metafizyce: a) tendencja do priorytetowego traktowania —> istoty względem istnienia (—> egzystencja). W opozycji do przedstawicieli orientacji egzystencjalnej (np. —> tomizmu) zwolennicy esencjalizmu (np. Duns Szkot) uważają, iż rzeczy istnieją nie dlatego...
-
Ocena brak
ESTETYCZNE PRZEŻYCIE
Podstawowa kategoria —> estetyki, oznaczająca całokształt procesów zachodzących w ludzkiej świadomości wywołanych obcowaniem z -> dziełem sztuki (przedmiotem estetycznym). E.p. charakteryzuje się dworna elementami: w pełni angażuje osobowość odbiorcy oraz, w czasie swego trwania, jest zjawiskiem...
-
Ocena brak
ERYSTYKA
ERYSTYKA (gr. eristike; eristikos = kłótliwy, eris = spór, kłótnia, zwada) Sztuka (kunszt) prowadzenia sporów, wywodząca się z —» dialektyki —> eleatyzmu, w klasycznej postaci rozwinięta przez -» sofistykę (np. Gorgiasz z Leontinoj) i w —> megarejskiej szkole, zwanej szkołą erystyczną (np. Eubulides z...
-
Ocena brak
EPOCHE
EPOCHE (gr. epoche = zatrzymanie, powstrzymanie się, powściągliwość) [1] Termin upowszechniony przez starożytny -» sceptycyzm, oznaczający powstrzymanie się od uznawania i formułowania jakichkolwiek sądów: zarówno twierdzących, jak i przeczących. Miało to zabezpieczyć filozofię przed —» dogmaty...
-
Ocena brak
ERGONOMIA, ERGONOMIKA
ERGONOMIA (gr. ergon = praca + nomos - prawo, zasada), ERGONOMIKA Termin wprowadzony przez Jastrzębowskiego (Rys ergonomii, czyli nauki o pracy opartej na prawach poczerpniętych z nauki przyrody, „Przyroda i Przemysł" 1857, nr 29) na oznaczenie dyscypliny, która, wraz z „anaukonomią" („nauką o potrzebach i...
-
Ocena brak
EROS
EROS (gr. Eros) [1] W mitologii greckiej: bóg miłości. [2] Pojęcie często wykorzystywane w myśli filozoficznej, m.in. jako: a) symbol zasady porządkującej świat i łączącej jego elementy (np. w kosmogonii Hezjoda, w filozofii przyrody Empfr doklesa); b) określenie motywu ludzkich działań i...
-
Ocena brak
ENTELECHIA
ENTELECHIA (gr. entelecheia = działanie, doskonałość) [1] Termin wprowadzony przez Arystotelesa, związany z pojęciem energii, —> formy i —> substancji. Oznaczał zarówno samo działanie, ruch, aktualizację (czyli urzeczywistnianie jakiegoś nowego bytu), jak również „kres-cel", tj. stan osiągniętej...
-
Ocena brak
ENTYMEMAT
ENTYMEMAT (gr. en thymo a w umyśle) —> Wnioskowanie, w którym nie wszystkie przesłanki zostały wyraźnie wyodrębnione lub wypowiedziane. Pominiętą przesłankę, przemilczaną np. ze względu na jej oczywistość, nazywa się przesłanką en-tymematyczną (domyślną). Wnioskowania, w których mamy do...
-
Ocena brak
ENWIRONMENTALIZM
ENWIRONMENTALIZM (ang. enrironment = otoczenie) [1] Ogólna nazwa teorii zakładających, iż kształtowanie się -> osobowości determinowane jest przede wszystkim wpływem środowiska, głównie środowiska geograficznego). [2] Stanowisko przeciwstawiające się heredytarianizmowi (teorii dziedziczenia...
-
Ocena brak
EPIKUREIZM
Zespół koncepcji opracowanych w ramach nurtu, któremu początek dała szkoła założona przez Epikura (341-270 p.n.e.) w Atenach (306 r. p.n.e.). Rozwijał się on do IV w. n.e. (Apollodor II w. p.n.e.; Lukrecjusz 95-51 p.n.e. - autor poematu De rerum natura stanowiącego główne źródło wiedzy o filozofii...