ORŁOWSKI Aleksander

1777-1832, Malarz, grafik, jeden z najwybitniejszych rysowników w 1. poł. XIX w. (tusz, węgiel, ołówek, kredki), uczeń Norblina (dzięki protekcji Izabeli Czartoryskiej), a także Bacciarellego i Lesseura. Po 1802 przeniósł się z Warszawy do Petersburga. Ogromny i bogaty dorobek art. obejmuje pejzaże, studia...

ORIFLAMME

(wym. orifląm) Wyraz fr. pochodzący jakoby z łac. aurea flamma 'złoty płomień', mała, czerwona, jedwabna, czworokątna chorągiew feudalna opactwa Saint-Denis (zob. św. Dionizy), używana przez królów fr. jako państwowa chorągiew wojenna od 1124 do 1415; królowie „wypożyczali ją" z ołtarźa Saint-Denis...

ORION

Mit. gr. syn Posejdona i Euryale, olbrzymi i piękny beocki myśliwy o potężnej sile, utożsamiony już u Homera z gwiazdozbiorem (Iliada, 18, 486; Odyseja, 11, 572), bardzo wczesny mit gwiezdny. Na wyspie Chios ubiegał się o córkę Oinopiona, Meropę, wbrew woli ojca, i zgwałcił ją.

Oślepiony we śnie...

ORGANON

Gr., 'narzędzie; instrument; przyrząd; organ', tytuł zebranych pism logicznych Arystotelesa (384-322 pne.), które wydał po raz pierwszy, po grecku, w 5 tomach in folio Aldus Manutius (zob. Aldyny) w 1495-98 w Wenecji.

Nazwa ta, nadana zresztą nie przez autora, ale przez redaktora jego dzieł, Andronikosa z...

ORGANY

Instrument muz. złożony z różnego typu piszczałek pobudzanych do drgań przez mechanizm powietrzny za pośrednictwem mechanizmu klawiszowo-rejestrpwego. W staroż. Grecji najpopularniejszym obok kitary intrumentem muz. był aulos (zob.). Dźwięk aulosu, choćby podwójnego, brzmieć musiał b. ubogo w...

ORGELBRAND

Rodzina księgarzy, wydawców i drukarzy polskich. Samuel Orgelbrand, 1810-68, syn niezamożnego kupca żyd., w 1836 założył małą antykwarnię przy ul. Nowiniarskiej w Warszawie, w 1839 przeniesioną na ul. Miodową, jako księgarnia ogólna. Działalność wydawniczą rozpoczął od lit. zeszytowej, polskiej i...

ORESTES

Mit. i lit. gr. syn króla Myken, Agamemnona i Klitajmestry, brat Elektry i Ifigenii. Kiedy Egist w zmowie z Klitajmestrą zabił wracającego spod Troi Agamemnona, Elektra wysłała swego młodszego brata, Orestesa, do ich wuja, Strofiosa, na Fokidę, gdzie dorastał wraz ze swym przyjacielem, synem Strofiosa...

ORGIE

Pierwotnie, zwł. w misteriach eleuzyńskich, czynności sakralne, tajemne obrzędy ku czci bogów.

W kulcie Dionizosa nabrały charakteru ekstatycznego, ze śpiewami, tańcami, bachanaliami, wyuzdaniem seksualnym; w 1. poj. przen. rozwiązła zabawa, hulaszcza uczta, pijatyka; jaskrawa, krzykliwa wystawa, parada...

ORĘDOWNICTWO

Dawn. (zazw. w 1. mn.) rokowania, -pertraktacje, układy, negocjacje; przest. poparcie, wstawiennictwo, protekcja, orędowanie.