-
Ocena brak
PATOKA
Płynny miód oczyszczony z wosku, ściekający ze zmiażdżonych plastrów, a. z nich wytapiany; ustoiny zgręzy, fusy; por. Miód.
-
Ocena brak
PATRIARCHA (1)
Biskup, który ze względu na zajmowaną stolicę ma jurysdykcję zwyczajną nad egzarchami, prymasami i metropolitami swego terytorium a. przynajmniej pierwszeństwo honorowe nad wszystkimi biskupami danego patriarchatu. Od początków chrześcijaństwa godność biskupów Rzymu (Patriarcha Zachodu)* Aleksandrii...
-
Ocena brak
PATRIARCHA (2)
Praojciec, protoplasta rodu; głowa rodu w ustroju rodowym; przen. czcigodny starzec; najstarszy z żyjących mistrzów jakiejś sztuki; z gr. patridrches 'praojciec'.
Patriarchowie biblijni. Stary Testament wylicza dziesięciu praojców rodu ludzkiego od Adama do Noego: Adam, Set, Enosz, Kajnan, Malaleel, Jared...
-
Ocena brak
PATER
Łac., ojciec. Pater familias ojciec rodziny, głowa domu; w prawie rzymskim wolny obywatel sprawujący władzę nad rodziną.
Paternoster pot. żart. surowe napomnienie, nagana, reprymenda; różaniec, sznur paciorków, na których odlicza się odmawiane modlitwy; zob. Ojciec (Ojcze nasz).
Pater patriae zob. Ojciec...
-
Ocena brak
PATETYCZNY
Podniosły, uroczysty, pełen patosu (nastroju wzniosłości; stylu, tonu poważnego, górnolotnego); z gr. pathetikós 'wrażliwy' od pathos 'doświadczenie; uczucie; namiętność; cierpienie'.
Patetyczna sonata c-moll, opus 13 (1798-99), Beethovena, jedna z najpopularniejszych sonat kompozytora. VI symfonia...
-
Ocena brak
PASTERKA
Msza pasterska, pierwsza msza w święto Bożego Narodzenia, odprawiana o północy z 24 na 25 grudnia, związana z legendą o wezwaniu pasterzy do groty betlejemskiej; pastuszka, dziewczyna zajmująca się pasaniem trzody; dawn. sielanka, ekloga, pastorałka; słomkowy kapelusz damski o szerokim i płaskim rondzie...
-
Ocena brak
PASTEUR Louis
1822-95, Chemik i mikrobiolog fr. Będąc w 1854 profesorem chemii w Lille zajął się sprawą chorób miejscowych winorośli. Badania te doprowadziły do powstania teorii fermentacji i wykazania roli drobnoustrojów w tym procesie.
Opisanie w 1877 laseczek beztlenowych pozwoliło opracować metodę pasteryzacji...
-
Ocena brak
PASTORALE
(zob. Sielanka) Utwór dramatyczno-muzyczny o tematyce wiejskiej, pop. zwł. we Francji XVI i XVII w.; utwór wokalny a. instrumentalny, zazw. programowy, o tematyce, wiejskiej, pastoralnej, idyllicznej, sielankowej, bukolicznej, pasterskiej; wł., 'pasterski* od łac. pastor 'pasterz*. Pastoralna VIsymofonia F-dur...
-
Ocena brak
PASZKWIL
Utwór lit. zazw. anonimowy a. wyd. pod pseudonimem, przedstawiający jakąś osobę, ideę itd. w sposób paszkwilancki, oszczerczy, spotwarzający, szkalujący, obelżywy, insynuacyjny, zniesławiający, złośliwy, dążący do jej skompromitowania; zob. Pasąuino.
-
Ocena brak
PAŚĆ
Dawna samołówka myśliwska zaopatrzona w stróżyk, który, dotknięty przez zwierzę, powodował zsunięcie się na nie kłody a. głazu; potrzask, pułapka na zwierzęta, pastka.