-
Ocena brak
PELLEAS I MELIZANDA
Fr. Pellćas, Mślisande, bohaterowie tytułowi dramatu symbolicznego (1892, tł. pol. 1893) Maurice'a Maeterlincka, para marzycielskich, nieszczęśliwych kochanków: Melizanda - delikatna, feeryczna, tajemnicza istota nieznanego pochodzenia, którą książę Golaud, wnuk króla, znalazł płaczącą w lesie...
-
Ocena brak
PEKTORAŁ
Hist. napierśnik ozdobiony klejnotami, noszony przez faraonów i żyd. arcykapłanów; kośc. rz-kat. ozdobny krzyż noszony przez biskupów i protonotariuszy; od poł. XVII do końca XVIII w. - pektoralik, ozdobny zegareczek na łańcuszku, noszony w kieszonce na piersi; z łac. pectorale 'napierśnik (zbroi)' od...
-
Ocena brak
PELAGIANIZM
Doktryna teologiczna głoszona przez mnicha i teologa Pelagiusza, ok. 355-ok. 425, ur. prawdop. w Brytanii, działającego w Afryce i Palestynie, gdzie znalazł utalentowanych zwolenników, jak Celestiusz i Julian z Eklannum.
Głosiła ona, że dziecko rodzi się niewinne (jak Adam przed upadkiem) i nie obciążone...
-
Ocena brak
PEDRO I
1320-67, Król Portugalii od 1357, zwany Sprawiedliwym, Surowym a. Okrutnym, zob. Ines de Castro.
-
Ocena brak
PELEUS
Mit. gr. syn Eakosa (Ajakosa), króla Eginy, król Ftyi, którego legendy łączą z Eginą i z Tesalią. Będąc winny zabójstwa, uciekł do Ftyi, której król Akastos oczyścił go z winy. Zona Akasta, Astydamia (Hippolita), zakochała się w Peleju, a gdy ją odepchnął, oskarżyła go przed mężem, że się do...
-
Ocena brak
PEER GYNT
Bohater tytułowy wielkiej lirycznej fantazji dramatycznej wierszem (1867; Christiania 1876, wyst. pol. Lwów 1910) Henrika Ibsena, wcielenie pewnych wad ziomków autora, Norwegów końca okresu romantycznego: egoizmu i braku charakteru, potępianych przez Ibsena.
Parobek wiejski, leniwy i rozwiązły, marzyciel i...
-
Ocena brak
PELIKAN
Ptak pojawiający się wcześnie w sztuce staroegipskiej.
Z antyczną tradycją, głoszącą, że pelikany machaniem skrzydłami usiłują ratować swe pisklęta w gnieździe od wykurzenia dymem przez myśliwych i że same przy tym giną, łączy się późnoantyczna legenda o pelikanach rozdzierających własną...
-
Ocena brak
PEGAZ
Gr. PŚgasos, mit. gr. cudowny koń skrzydlaty, który miał wyskoczyć z łona Meduzy, gdy Perseusz obciął jej głowę. Bellerofon (zob.) ujarzmił go zaczarowanymi wodzami, otrzymanymi od Ateny, i dosiadł go w walce z Chimerą i Amazonkami, ale gdy usiłował frunąć na nim do nieba, Pegaz zrzucił jeźdźca...
-
Ocena brak
PELION
Pasmo górskie na płd.-wsch. wybrzeżu Tesalii, we wsch. Grecji. Wg mit. gr. mieścić się tam miała grota, gdzie mieszkał centaur Chiron (zob.), który w okolicznych lasach i na łąkach zbierał zioła lecznicze. Drzew z lasów Pelionu użyto na budowę statku „Argo"; zob. Argonauci.
Pelion na Ossę (a. Ossę...
-
Ocena brak
PEJPUS
Jezioro Czudzkie, na granicy Ros. FSRR i Estońskiej SRR, stanowiące jeden zbiornik wodny z Jeziorem Pskowskim i Ciepłym, zamarza na ok. 5 miesięcy w roku.
Bitwa na lodzie 5 IV 1242 na zamarzniętym jeziorze wojska ruskie pod wodzą Aleksandra Newskiego pokonały Krzyżaków inflanckich, co powstrzymało ich...