-
Ocena brak
JAK TO NA WOJENCE ŁADNIE
Początek popularnej patriotycznej Pieśni żołnierza napisanej przez Władysława Tarnowskiego (pseud. Ernest Buława) w czasie powstania 1863; śpiewana w wersji różniącej się w szczegółach od utworu oryginalnego, który brzmi:
A kto chce rozkoszy użyć,
Niech idzie w wojence służyć!
Na wojence jak...
-
Ocena brak
JAKUB
Izrael, patriarcha biblijny z księgi Genesis, syn Izaaka i Rebeki, młodszy brat bliźniak Ezawa, który sprzedał mu swoje pierworództwo za miskę soczewicy. Z pomocą matki wyłudził od oślepłego ojca błogosławieństwo, podając się za Ezawa (zob.).
Aby zdobyć rękę Racheli, służył jej ojcu, Labanowi...
-
Ocena brak
JAKOBINI
Fr. jacobins, pierw, nazwa dominikanów fr. (ich pierwszy klasztor w Paryżu znajdował się od 1219 przy ul. św. Jakuba, rue Saint Jacques); nazwa członków najradykalniejszego ugrupowania polit. Rewolucji Fr. (spotykali się w 1789 w dawnym klasztorze jakobinów przy ul. Saint-Honore); przen. radykalni...
-
Ocena brak
JAJ(K)O
Ab ovo łac., 'od jaja', od samego początku; od Adama i Ewy. Horacy (Sztuka poetycka, 147) sławi Homera, że nie rozpoczął Iliady „od jaja" Ledy, z którego wykluła się Helena, ale przystąpił od razu do sedna rzeczy, łac. in medias res. W Satyrach, 1, 3, 6, Horacy używa wyrażenia ab ovo usque ad mala...
-
Ocena brak
JAKIMOWSKI Marek
Szlachcic polski ur. w Barze na Podolu, dostał się w bitwie pod Cecorą w 1620 do niewoli tureckiej, skąd sprzedano go do Egiptu na galery. W porcie Mitilini na wyspie Lesbos opanował z pomocą galerników okręt turecki, na którym przybył do Mesyny, skąd wrócił do Polski.
Ucieczka ta uczyniła go sławnym w...
-
Ocena brak
JACHIN I BOOZ
Dwie wielkie kolumny z brązu ustawione przez króla Salomona w przedsionku świątyni jerozolimskiej: po prawej (płd.) stronie Jachin (nazwa wyrażająca prawdop. 'trwałość, nieruchomość'), po lewej (płn.)-Booz ('siła'); por. Rut;zob. Biblia, 3. Ks. Król., 7,21; 2. Ks. Kronik, 3, 17; Ezechiel, 40...
-
Ocena brak
JAGODA
Bot. typ owocu mięsistego, o całej owocni soczystej; dawn., poet. policzek. Dziewczyna (kobieta, panna młoda itd.) jak jagoda rumiana, jędrna, rześka, zdrowa.
Na jagodach miał kręgi dziwnego rumieńca,
We wzroku, ducha pełnym, błyszczał żar młodzieńca.
A. Mickiewicz Pan Tadeusz, 12, 750-51; o...
-
Ocena brak
JAĆWIĘGOWIE
Jaćwięż, Jaćwingowie, Jaćwięgi (nazwa od 'broni; włóczni'), wytępiony przez sąsiadów a. rozproszony bez śladu, nieliczny, kilkadziesiąt tysięcy liczący lud Bałtów prusko-litewskich, żyjący do końca XIII w. między Biebrzą, Niemnem, rzeką Łęg i jeziorami Mamry i Śniardwy.
-
Ocena brak
JAHU(SOWIE)
Ang. Yahoo, w 4. części Podróży Guliwera (1726) Jonathana Swifta, rasa brudnych, ohydnych zwierząt w ludzkim ciele, oswojonych przez rasę Houyhnhnmów, cnotliwych i rozumnych koni.
Podczas gdy Houyhnhnmowie reprezentują najwyższe zalety człowieczeństwa w ich najczystszym kształcie, zwierzęcy Jahusowie...
-
Ocena brak
JAD
Hebr., 'ręka', wskazówka w kształcie ręki z wyciągniętym palcem wskazującym, osadzona na (bogato zdobionym) trzonku z drewna, metalu a. kości słoniowej, służąca przy lekturze Tory do zaznaczania czytanego wersetu, urządzenie niezbędne przy studiach obszernych komentarzy zawartych w przypisach obok...