-
Ocena brak
FILHARMONIA
Instytucja (stowarzyszenie) organizująca koncerty symfoniczne; zespół, budynek, sala koncertowa takiej instytucji; nazwa od sławnej wł. Accademia dei Filarmonici wł., 'Akademia Miłośników Muzyki', założonej w 1666 w Bolonii; z gr. philein 'lubić'; harmonia 'zgoda; harmonia'.
-
Ocena brak
FILARECI
Zgromadzenie Filaretów, patriotyczny związek młodzieży wileńskiej 1820-23, założony przez filomatów; z gr. phildretos'miłośnik cnoty'.
Cyrkla, wagi i miary
Do martwych użyj brył,
Mierz siłę na zamiary,
Nie zamiar podług sił.
A. Mickiewicz, Pieśń Filaretów, 41-44.
-
Ocena brak
FILEMON I BAUCIS
Gr. Philśmon, Baukis, mit. gr. para kochających się, pobożnych małżonków, których ubogą chatkę we Frygii odwiedzili Zeus i Hermes, wędrujący pod postacią podróżnych, Odepchnięci przez zamożnych mieszkańców okolicy, tylko u tej pary znaleźli gościnne, choć skromne przyjęcie. Bogowie, objawiwszy...
-
Ocena brak
FILAKTERIE
Tefilin, tfilin, 2 skórzane pudełeczka z przymocowanymi rzemykami, zawierające zwitki pergaminowe z 4 cytatami z Biblii (Deut. 6,4-9 i 11, 13-21; Ex. 13, 1-10 i 11-16), przytwierdzane do czoła i lewego przedramienia przez nabożnych Żydów w czasie modlitwy w dni powszednie.
Rytuał wzięty ze słów Mojżesza...
-
Ocena brak
FIGURANT
Statysta teatr.; tancerz nie występujący jako solista; przen. osoba biorąca udział w sprawie, ale nie odgrywająca w niej istotnej roli; osoba podstawiona, działająca wg wskazówek ukrytych mocodawców; osoba wciągnięta do pozornego udziału w sprawie ze względu na swoje nazwisko, ty tui, stanowisko; z łac...
-
Ocena brak
FIGARO
Szelmowski bohater dwóch komedii Beaumarchais'go Cyrulik sewilski (zob. Cyrulik) i Wesele Figara. Lokaj, zręczny intrygant, wspomagający swego pana w łowach miłosnych, różniący się jednak zasadniczo od swych poprzedników komediowych: rzuca służbę u hrabiego Almawiwy, szukając bardziej dochodowych lub...
-
Ocena brak
FIGA
Drzewo' figowe, figowiec; jego owoc; z fr.figue od łac. ficus; zob. Judasz(owiec). Figa pięść z kciukiem umieszczonym między palcem wskazującym a środkowym, jako nieco ubliżający gest na oznaczenie odmowy, ukazanie, że nic z tego nie będzie; również „figa marynowana" a. „z makiem (z...
-
Ocena brak
FIESCO Giovanni Luigi
(wym. fiesko), 1523-47, Właśc. Fieschi (wym, fięski), hrabia Lavagna, z arystokratycznej rodziny genueńskiej, która wydała wielu kardynałów i dwóch papieży (Innocenty IV i Hardian V); stronnicy gwelfów i Francji. Na czele ich gibelińskich przeciwników, trzymających z cesarzem i Hiszpanią, stał ród Doriów...
-
Ocena brak
FIERABRAS
Jeden z paladynów Karola Wielkiego w śrdw. francuskich i angielskich poematach epickich, olbrzym saraceński, syn króla Babilonu, Balanta, zdobywa Rzym i zabiera święte relikwie.
Pokonany przez Oliyiera w pojedynku, staje się chrześcijańskim rycerzem; relikwie wracają do Rzymu. Fierabras chanson de geste...
-
Ocena brak
FIDYPIDES
Gr. Pheidippfdes, goniec i herold ateński, najlepszy biegacz w Attyce, wysłany był w 490 pne. z Aten do Sparty, aby zawiadomić o inwazji Persów i prosić o pomoc. Odległość między obu miastami, wynoszącą ok. 255 km, przebiegł w dwie doby.
Lacedemończycy jednak, zgodnie ze swymi prawami, musieli z...