-
Ocena brak
FILIP II (1)
383-336 pne., Od 359 król Macedonii. Jako najmłodszy syn króla Amyntasa, nie był zrazu przeznaczony na jego następcę. W czasie pobytu w Tebach w charakterze zakładnika (368-65) zapoznał się z nową taktyką wojenną Epaminondasa (ukośny szyk falangi). Zdobywszy władzę jako opiekun małoletniego bratanka...
-
Ocena brak
FILIP
Imię królów macedońskich (gr. Philippos 'lubiący konie'), później hiszpańskich i francuskich, książąt burgundzkich; popularność w Europie zach. zawdzięczało nie tyle apostołowi, mało znanemu zresztą, ile Filipowi diakonowi, który, wg Biblii, Dzieje Ap., 8, nawrócił Szymona czarnoksiężnika i...
-
Ocena brak
FILHARMONIA
Instytucja (stowarzyszenie) organizująca koncerty symfoniczne; zespół, budynek, sala koncertowa takiej instytucji; nazwa od sławnej wł. Accademia dei Filarmonici wł., 'Akademia Miłośników Muzyki', założonej w 1666 w Bolonii; z gr. philein 'lubić'; harmonia 'zgoda; harmonia'.
-
Ocena brak
FILIOQUE
Łac., 'i od syna', formuła wyrażająca pochodzenie Ducha św. (od Ojca i od Syna), dogmat kościoła zachodniego (łacińskiego), jeden z ważnych powodów schizmy wschodniej, tj. ostatecznego oderwania się kościoła wschodniego (1054 r.), który określa pochodzenie Ducha św. „od Ojca przez Syna", łac. a...
-
Ocena brak
FILARECI
Zgromadzenie Filaretów, patriotyczny związek młodzieży wileńskiej 1820-23, założony przez filomatów; z gr. phildretos'miłośnik cnoty'.
Cyrkla, wagi i miary
Do martwych użyj brył,
Mierz siłę na zamiary,
Nie zamiar podług sił.
A. Mickiewicz, Pieśń Filaretów, 41-44.
-
Ocena brak
FILEMON I BAUCIS
Gr. Philśmon, Baukis, mit. gr. para kochających się, pobożnych małżonków, których ubogą chatkę we Frygii odwiedzili Zeus i Hermes, wędrujący pod postacią podróżnych, Odepchnięci przez zamożnych mieszkańców okolicy, tylko u tej pary znaleźli gościnne, choć skromne przyjęcie. Bogowie, objawiwszy...
-
Ocena brak
FILAKTERIE
Tefilin, tfilin, 2 skórzane pudełeczka z przymocowanymi rzemykami, zawierające zwitki pergaminowe z 4 cytatami z Biblii (Deut. 6,4-9 i 11, 13-21; Ex. 13, 1-10 i 11-16), przytwierdzane do czoła i lewego przedramienia przez nabożnych Żydów w czasie modlitwy w dni powszednie.
Rytuał wzięty ze słów Mojżesza...
-
Ocena brak
FIGURANT
Statysta teatr.; tancerz nie występujący jako solista; przen. osoba biorąca udział w sprawie, ale nie odgrywająca w niej istotnej roli; osoba podstawiona, działająca wg wskazówek ukrytych mocodawców; osoba wciągnięta do pozornego udziału w sprawie ze względu na swoje nazwisko, ty tui, stanowisko; z łac...
-
Ocena brak
FIGARO
Szelmowski bohater dwóch komedii Beaumarchais'go Cyrulik sewilski (zob. Cyrulik) i Wesele Figara. Lokaj, zręczny intrygant, wspomagający swego pana w łowach miłosnych, różniący się jednak zasadniczo od swych poprzedników komediowych: rzuca służbę u hrabiego Almawiwy, szukając bardziej dochodowych lub...
-
Ocena brak
FIGA
Drzewo' figowe, figowiec; jego owoc; z fr.figue od łac. ficus; zob. Judasz(owiec). Figa pięść z kciukiem umieszczonym między palcem wskazującym a środkowym, jako nieco ubliżający gest na oznaczenie odmowy, ukazanie, że nic z tego nie będzie; również „figa marynowana" a. „z makiem (z...