-
Ocena brak
GNOM
Wg dawnych wierzeń lud. karzełek, kobold,groteskowy, pokraczny duszek podziemny, pilnujący zazdrośnie skarbów znajdujących się pod ziemią, kopalni i kamieniołomów; łac. (XVI w.) gnomus, nazwa użyta (a może i wymyślona) przez Paracelsa; bankier a. finansista, zwł. działający na międzynarodowym rynku...
-
Ocena brak
GNOMON
Pręt, słupek, którego cień wskazuje wysokość (deklinację, azymut) Słońca, najprostszy zegar słoneczny (w staroż. również w postaci obelisku); z gr., 'tłumacz; węgielnica; gnomon'; zob. Zegar.
Gnomonika sztuka konstruowania zegarów słonecznych. Znanymi gnomonikami byli również Polacy: Mikołaj Wódka...
-
Ocena brak
GMERK
Znak kamieniarski na powierzchni kamienia, umieszczany (jak w staroż. Grecji) dla ułatwienia montażu elementów architektonicznych a. Gak w XII-XVII w.) jako sygnatura autora dzieła, pracownika średniowiecznego warsztatu budowlanego a. członka cechu; od 2. poł. XIII do XVIII w. -znak osobisty i rodzinny...
-
Ocena brak
GNIEZNO
Nazwa Gniez(d)no od gniezdo prasłow. nazwa topograficzna: 'wgłębienie miskowate o gnilnym dnie'. Stolica Polan, mocny gród obronny, zbudowany zapewne pod koniec VIII w., na stromym pagórku wśród jezior, gdzie władać mieli poprzednicy Mieszka I, jego pradziad - Siemowit, dziad - Lestek I, i ojciec -...
-
Ocena brak
GŁUPOTA
Leczenie głupoty obraz (olej, drzewo) Hieronima Boscha, Madryt, Prado; zob. Kamień (Kamienie w głowie). Temat podejmowali później m.in.: Pieter Bruegel St., Jan Steen, Frans Hals.
Z głupotą sami bogowie walczą nadaremno, nm. mit der Dummheit kdmpfen Gotter selbst vergebens, z tragedii Dziewica Orleańska...
-
Ocena brak
GŁUPI(EC)
Głupich jest poczet nieprzeliczony, łac. stultorum infinitus est numerus, z Wulgaty, Eklezjasta, 1, 15. Głupiec uczony jest większym głupcem niż głupiec nieuk, fr. un sot savant est sot plus qu 'un sot ignorant, z komedii Uczone białogłowy, 4,3, Moliera.
Głupi Gała, co ci panna dała powiedzonko...
-
Ocena brak
GŁUCHY
Głucha żmija w Biblii, Psalm 57, 4-6: „Grzesznicy są... jak żmija głucha i stulająca uszy swoje, która nie posłucha głosu zaklinaczów." Na Wschodzie, kiedy żmija wśliznęła się do domu, wzywano zaklinacza, aby wypowiedział swe zaklęcia i włożył ją do worka. Zgodnie z tradycją, żmija usiłuje...
-
Ocena brak
GŁOWICA
Kapitel, górna, wieńcząca część kolumny, filara, pilastra, ukształtowana plastycznie; część rękojeści broni siecznej, znajdująca się poza małym palcem dłoni zaciśniętej na trzonie rękojeści, zwana też kapturkiem.
-
Ocena brak
GŁOWNIA
Płonące a. tlące się polano; zob. też Szabla. Głownia Altei zob. Meleager.
-
Ocena brak
GŁÓD
Głód i miłość. Wiersz Die Weltweisen nm., 'Mędrcy', 1795, Friedricha Schillera kończy się słowami: „(Natura) utrzymuje życie w ruchu głodem i miłością", nm. Erhalt sie das Getriebe durch Hunger und durch Liebe.
Głód melijski dotkliwy, straszny; klęska głodowa; w komedii Ptaki, Prolog, sc. 3 (414...