-
Ocena brak
ODMIENIEC
Boginiak (w gwarach śląskich - podciep, podciepek), wg dawnych wierzeń lud.-dziecko brzydkie, upośledzone, krzykliwe, chorowite a. niedorozwinięte, anormalne, o którym można przypuszczać, że jest to dziecko boginki (zob. Dziwożony), podrzucone przez nią na miejsce skradzionego dziecka kobiety.
Matki...
-
Ocena brak
ODA (1)
Patetyczny poemat liryczny wywodzący się z gr. liryki chóralnej, opiewający zazw. wielkie idee, symbole, znakomitych ludzi, ważne wydarzenia. Prawzorem gatunku były ody Pindara; zachowało się ich 44. Horacy nawiązywał w swoich odach (Pieśni, łac. Car mina) do ód eolskich (Safona, Anakreon).
Gatunek ten...
-
Ocena brak
ODPUST
Łac. indulgentia, kośc. rz.-kat. odpuszczenie kar doczesnych należnych za grzechy odpuszczone już co do winy, udzielone przez kompetentną władzę kośc. (odpust zupełny a. cząstkowy) bezpośrednio jakimś osobom (odpust osobowy), za pośrednictwem jakichś przedmiotów, np. różańca, medalika, krzyżyka...
-
Ocena brak
ODA (2)
Zm. ok. 1023, córka Dytryka, margrabiego Marchii Północnej, oddana do klasztoru w Kalbe, ok. 979 wydana za Mieszka, co było dla sfer kościelnych skandalem, ale miało znaczenie polit. jako nawrót Mieszka do uległości wobec cesarza.
Matka Mieszka, Lamberta i Świętopełka. Z imieniem jej związany jest...
-
Ocena brak
ODALISKA
Biała niewolnica w dawnej Turcji, gł. w haremach sułtańskich; z fr. odalisąue od tur. odałyk 'pokojówka; nałożnica' z oda 'izba'.
Odaliska obraz (1814) J. A. D. Ingres'a, Paryż, Luwr. Obraz (1928) Henri Matisse'a, Paryż, Mus. d'Art Moderne.
-
Ocena brak
ODEON
Gr. oideion, w staroż. Grecji i w Rzymie budynek przeznaczony na popisy i konkursy muz., śpiewacze i recytatorskie, kształtem zbliżony do teatru, ale dla lepszej akustyki kryty dachem (pierwszy odeon zbudował Perykles w Atenach); nazwa gmachów przeznaczonych na koncerty; typ orkiestry rozrywkowej złożonej z...
-
Ocena brak
ODGŁOSY WIOSNY
Nm. Friihlingsstimmen, jeden ze słynnych, popularnych walców wiedeńskich, opus 410 z solem sopranowym (ok. 1882), Johanna Straussa syna.
-
Ocena brak
ODŁÓG
Pole nie uprawiane i nie obsiewane przez kilka lat; por. Ugór. Leżeć odłogiem (o ziemi) być nie uprawianą i nie obsianą; przen. o czymś nie używanym, nie wykorzystanym, nie spożytkowanym.
-
Ocena brak
OCHMATÓW
Miejscowość nad Burtą (dopływem Tykicza), na płn. od Humania (zach. Ukr. SRR), miejsce dwóch bitew: 29 I 1644 zwycięstwo Polaków pod hetmanem wielkim koronnym Stanisławem Koniecpolskim nad silną ordą tatarską pod Omarem Agą; 22 I 1655 hetman w. kor. Stanisław Rewera Potocki i hetman polny kor...
-
Ocena brak
OCHMISTRZ
W dawnej Polsce zarządzający dworem króla a. magnata i opiekun dzieci swego pana; dawn. piastun, wychowawca; oficer adm.-gosp. na statku; z nm. Hofmeister od Hof 'dziedziniec; dwór' i Meister 'mistrz'.
Ochmistrzyni w dawnej Polsce przełożona nad żeńską służbą na dworze królewskim a. magnackim; dawn...