-
Ocena brak
PANURG
Jedna z głównych postaci w powieści satyryczną Gargantua i Pantagruel (zob.) Rabelais'go, ulubiony towarzysz Pantagruela (zob.). Wg słów autora: „Smukły jak klinga u szpady i wcale szlachetnej postaci Jeno iż nieco hultaj i zawsze bez grosza.
Mimo to znał 63 sposoby, aby zdobyć pieniądze, z których...
-
Ocena brak
PAŃCZATANTRA
Sanskr., 'Pięcioksiąg', hinduski zbiór opowiadań i bajek, niezmiernie rozpowszechniony w Indiach, a także wielokrotnie tłumaczony i adaptowany na Bliskim Wschodzie i w Europie.
Jest to dzieło lit. powstałe w jęz. sanskr., prawdop. w Kaszmirze między II a IV w.ne., oparte na folklorze staro indyjskim...
-
Ocena brak
PAŃSKI
Anioł Pański zob. Anioł. Dom Pański zob. Dom (boży). Grób Pański zob. Grób (Św.). Krzyż pański zob. Krzyż (Znosić krzyż). Łaska pańska na pstrym koniu jeździ zob. Panm
Męka Pańska zob. Męka. Modlitwa Pańska zob. Ojciec (Ojcze nasz). Pańscy dawn. słudzy pańscy, służba, straż, wojsko w domu...
-
Ocena brak
PAŃSTWO
O państwie bożym, łac. De cmtate Dei, jeden z dwóch najważniejszych traktatów (413-26) św. Augustyna (Aurelius Augustinus), dzieło historiozoficzne, rozpatrujące wieczystą sprzeczność między duchem miłosierdzia i wyrzeczenia a duchem egoizmu i chciwości, między „państwem bożym" (ludzi wybranych do...
-
Ocena brak
PAŃSZCZYZNA
Renta odrobkowa, odrobek, obowiązek bezpłatnej pracy i posług na rzecz pana feudalnego, gł. na gruntach pańskich, dworskich, ciążący na chłopach w zamian za użytkowanie swoich gospodarstw; zob. też Czynsz; Szlachta.
Pańszczyzna sprzężajna odrobek z własnym zaprzęgiem, do którego byli zobowiązani...
-
Ocena brak
PAN STAROSTA POJECHAŁ NA KRAKOWSKIE POLE
Jedna z najstarszych (XIII w.) pieśni lud. polskich, ballada o panu, który na polowaniu dowiaduje się od pacholęcia pozostawionego w domu, „aby dworu pilnował", że małżonka zdradza go z krawcem; pan wraca i mimo błagań i zaklęć zabija wiarołomną; por. Ludgarda.
Pan starosta pojechał na krakowskie...
-
Ocena brak
PANTOMIMA
Mimodram, przedstawienie sceniczne częste w teatrze ludowym i jarmarcznym, wyrażające treść i akcję bez słów, jedynie przy pomocy gestów, ruchów i mimiki twarzy, pokrewne baletowi; z gr. pantómimos 'aktor, mim(iczny)'.
-
Ocena brak
PANTAGRUEL
Główny bohater powieści satyrycznej Gargantua i Pantagruel (zob.) Rabelais'go. Imię to w misteriach śrdw. oznaczało diabła sypiącego pijakom sól do gardła, aby w nich wzbudzić pragnienie, a jako imię pospolite - silny ból gardła; w powieści ma ono znaczyć 'Wszechspragniony', gdyż bohater urodził się...
-
Ocena brak
PANTA KOINA
Gr., 'wszystko wspólne', Związek Przyjaciół, tajny, radykalny, samokształceniowy, później niepodległościowy, 20-osobówy związek studencki w Warszawie, istniejący w 1817-22, z 9-osobowym oddziałem w Berlinie (1819-22), założony przez Ludwika Mauersbergera.
-
Ocena brak
PANTALONE
Pantalon, wenecka postać bufona włoskiej commedia delFarte: chudy, stary, kochliwy ramol w okularach, kupiec, który się wycofał z interesów, skąpiec. Nosi ciżmy i obcisłe spodnie.
Jedna z najstarszych postaci (co najmniej od 1565) tego gatunku; imię od San Pantaleone 'lekarz z IV w., patron lekarzy...