-
Ocena brak
PIGUŁKA
Lek utarty ńa proszek i ukształtowany z domieszkami spoiwa w zwartą kulkę, zazw. wielkości ziarnka grochu; niekiedy skr. od: pigułka antykoncepcyjna; kulka ulepiona ze śniegu, ciasta itd.; z łac. pilula 'kuleczka'.
Gorzka pigułka (osłodzona; owinięta w opłatek) przykrość, przykra wiadomość...
-
Ocena brak
PIĘTA
Piętka. Dusza poszła (uciekła) mu w pięty strach go obleciał; przeraził się, przeląkł. Goni w piętkę pierw, o starym psie gończym, który napotkawszy trop zwierzęcia goni nie za nim, ale w przeciwnym kierunku; dziś o człowieku starym, który utracił sprawność umysłu.
Kłuje w pięty pobudza...
-
Ocena brak
PIĘTASZEK
Tzn. 'Piąteczek', tł. z ang. Man Friday 'człowiek Piątek', bo Crusoe spotkał go w piątek. „Dziki", którego Robinson (zob.) Crusoe (z powieści Daniela Defoe) ratuje z rąk plemienia ludożerców i który kładzie kres jego dręczącej samotności, a także staje się wiernym, ślepo oddanym uczniem i sługą...
-
Ocena brak
PIETRUSZKA (1)
Z łac. petroselinum 'ppich, skalna, dzika pietruszka' od gr. pótra 'skała' i sślinon 'pietruszka'; zob. Gruszka (Wlazł na gruszkę); Piotr, Siać, skrobać, strugać, sprzedawać pietruszkę przysł., nie być proszoną do tańca na balu; nie wychodzić za mąż, nie mieć powodzenia u mężczyzn.
Trzeba mu...
-
Ocena brak
PIĘTNO
Znak, znamię odbite, wyciśnięte, znamię własnościowe na bydlęciu a. koniu wypalane zazw. na tylnej nodze (łac. cauterium); dawn. znak wypalony na czole a. plecach niewolników jako znamię własnościowe, a na skórze zbrodniarza, katorżnika jako znak rozpoznawczy i znak hańby; przen. cecha rozpoznawcza...
-
Ocena brak
PIETRUSZKA (2)
Marionetka, rosyjska odmiana Pulcinelli (zob.), znana jeszcze z XVI w., Pietrek, który tłucze kijem policjanta i walczy nawet z diabłem; w niektórych wersjach pokonuje go, w innych diabeł porywa go do piekła.
Pietruszka balet-burleska w 1 akcie, libretto: Igor Strawiński i Alexandre Benois, muzyka: I...
-
Ocena brak
PIĘĆ
Epoka pięciu dynastii oraz dziesięciu królestw, chiń. Wu-taj, Szy-kuo, okres historii Chin od 907 do 960, gdy kraj był rozdzielony między cesarstwo i 10 autonomicznych królestw.
Grupa Pięciu, „Piątka" (ros. Piatiorka), Potężna Gromadka (ros. Moguczaja Kuczka), nazwy grupy pięciu kompozytorów ros...
-
Ocena brak
PIĘDŹ
Dawna miara długości ok. 8 cali, której naturalną podstawą była odległość między końcem kciuka i końcem małego palca rozpostartej dłoni męskiej.
-
Ocena brak
PIĘKNY
Dla ich pięknych oczu zob. Oko. Kształtem miłości piękno jest z traktatu poetyckiego Promethidion, Bogumił, 115, Norwida. Literatura piękna beletrystyka, poezja i proza art. Nad pięknym, modrym Dunąjem zob.
Piękna Bitynka Zofia Potocka, 1760-1822, ur. Glavani (czy też Celice-Clavone?), zdobyła wielki...
-
Ocena brak
PIEŚŃ
Lit. najstarszy i najpopularniejszy gatunek poezji lirycznej, ściśle związany z muzyką w pieśni ludowej, luźno zaś a. wcale w pieśni literackiej (Horacy, Kochanowski).
Tradycja lit. wykształciła wiele gatunków pieśni, jak pieśni biesiadne, taneczne, powitalne i pożegnalne, miłosne, poranne i...