ZACHEUSZ

Człowiek, który bywa na wszelkich publicznych zabawach, kiermaszach, odpustach i festynach; od imienia bogatego celnika z Biblii, Ew. wg Łuk., 19, 1-5, który, będąc niskiego wzrostu i chcąc zobaczyć Jezusa w ciżbie, wdrapał się na drzewo sykomora.

ZACIOS

Wcięcie, wyżłobienie, zazw. ukośne, w drewnie, umożliwiające połączenie dwóch drewnianych elementów; znak na korze drzewa od zaciosania siekierą.

ZACZAROWANY

Zob. Czarodziejski. Zaczarowane koło zob. Koło. Zaczarowany dorożkarz z wiersza Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego Zaczarowana dorożka (1946), „mistrz Onoszko", w rzeczywistości Jan Kaczara, ówczesny właściciel fiakra nr 6 w Krakowie.

W meloniku, z batem w ręku, ciemnym płaszczu, mówił wierszem...

ZABOBON

Wierzenie, a. praktyka religijna sprzeczna z kultem obowiązującym a. uznawanym w danej społeczności, zwł. jeśli jest pozostałością dawnego systemu wierzeń i ceremoniałów, wzgardzonego obecnie jako przejaw myślenia magicznego minionych czasów, a w dzisiejszych ciemnoty i zacofania; gusła; nazwa od...

YORK

Miasto przy spływie rzek Foss i Ouse, w płn. Anglii (Brytania), jako Eboracum jeden z gł. ośrodków rzymskiej Brytanii; zał. w 71-74 ne.; cesarz Hadrian odwiedził je w 120 i zbudował ziemny wał przeciw Piktom i Celtom. Biskupstwo w 314, arcybiskupstwo w VII w.

York jest wyznaniowym ośrodkiem kościoła...

ZABÓJ

(dpn. zaboju) Dawn. zabijanie, zabójstwo, morderstwo.

Na zabój dawn. na śmierć i życie; dziś-bardzo mocno, bez umiaru, bez granic, całą duszą, bez pamięci.

YORKTOWN

(wym. jo:ktaun) Miasto przy ujściu rzeki York do Zatoki Chesapeąke, w stanie Wirginia (USA); osada zał. w 1691; od 29 IX do 19 X 1781 przeważające siły amerykańsko-francuskie pod dowództwem Waszyngtona i generała Jean-Baptiste de Rochambeau otoczyły w Yorktown wojska brytyjskie pod wodzą gen. Charlesa...

YVAIN

(wym. iwę) Bohater tytułowy powieści wierszem Yvain, czyli Rycerz ze lwem, fr. Le Chevalier au lion (ok. 1170), Chretiena de Troyes.

Rycerz dworu króla Artura, waleczny i dumny, wzór doskonałego męża-kochanka, przykład uszlachetniającej mocy miłości, pierwszy idealny typ błędnego rycerza, obrońcy...

YVETOT

(wym. iwto) Miasto pod Rouen w Normandii (płn. Francja); w XIV-XVI w. feudalni panowie terytorium Yvetot zwolnieni byli od powinności lennych w stosunku do korony i sami używali tytułu królewskiego; wg tradycji król Franków Chlotar I, syn Chlodwiga, zabiwszy Gaulthiera, pana na Yvetot, przed wielkim ołtarzem w...