WRZEŚNIA

Miasto nad Wrześnicą (dopływ Warty)* w płd. części Pojezierza Gnieźnieńskiego, w woj. poznańskim; miasto lokowane prawdop. w XIV w., w 1793-1919 w zaborze pruskim; 2 V 1848 pobił tu Mierosławski pruskiego generała Hirschfelda.

W 1901-02 słynny strajk szkolny przeciw przymusowi odmawiania pacierza i...

WRÓŻBY

Wróżenie, wróżbiarstwo, praktyki związane z przepowiadaniem przyszłości a. spraw nieznanych, oparte na wierze w istnienie świata nadnaturalnego i w możliwość kontaktów z nim w celu otrzymywania informacji w postaci znaków i sygnałów różnego rodzaju.

W starożytności uważano za wróżebne niezwykłe...

WRÓŻDA

Krwawa zemsta rodowa, prawo zwyczajowe społeczeństwa wspólnoty pierwotnej i o ustroju rodowym, domagające się od krewnych zabitego wykonania krwawej zemsty na zabójcy, żywe jeszcze w śrdw. Europie, również w Polsce na Mazowszu do XVI w., zachowało się w XX w. na Sycylii, Sardynii (wł. vendetta), Korsyce...

WRÓŻKA

Wróżbiarka, kabalarka, kobieta, która za wynagrodzeniem przepowiada przyszłość zgłaszającym się do niej osobom; w bajkach - wieszczka, czarodziejka, urodziwa postać zamieszkująca źródła, jeziora, lasy, pojawiająca się przy kolebce nowo narodzonego dziecka, często z dwiema towarzyszkami, aby wywróżyć...

WROTA

Wielkie drzwi, dawniej jednoskrzydłowe (w odróżnieniu od dwuskrzydłowych wierzei, zob.), dziś zazw. dwuskrzydłowe, w stodołach, stajniach, u wjazdu w podwórze, w ogrodzeniach, murach zamków; wierzeje. Carskie wrota zob. Car.

Patrzy jak cielę (jak wół) na malowane wrota gapi się bezmyślnie, wybałusza...

WRÓBEL

Lepszy wróbel w ręku niż kanarek na sęku (na dachu) przysł., w różnych wersjach zamiast kanarka wiele innych ptaków, np. ,jak sęp w powietrzu" (w Don Kiszocie, 1, 31; 2, 31 i 71, Cervantesa), Ja k kuropatwa w chruście", „niż słowik w lesie" itd.

Wszystkie z bajki Słowik i Jastrząb Ezopa, w której...

WROCŁAW

(dpn. Wrocławia) Nazwa oznacza miejsce należące do człowieka imieniem Wrocław (dpn. Wrocława), skr. z Wrocisław, tj. ten, który 'wraca sławny' a. '(przy)wraca sławę', znanego też jako Warcisław, zdrobn. Warsz, zob. Warszawa.

Początki budownictwa murowanego w XII w. Gród śrdw. z podgrodziem, ośrodek...

W POSZUKIWANIU STRACONEGO CZASU

Fr. A la recherche du temps perdu olbrzymia powieść psychologiczna w 7 częściach, z których 3 opublikowane pośmiertnie (1913-27, tł. pol. T. Boya-Żeleńskiego cz. 1-5, 1937-39; M. Żurowskiego cz. 6, 1960; J. Rogozińskiego cz. 7, 1960), Marcela Prousta.

Długi ciąg wspomnień dzieciństwa i młodości...

WRĄB

Wgłębienie, rowek, nacięcie; zacios (zob.); brzeg, krawędź, zwł. naczynia; zagłębienie w ziemi, rozpadlina; szpara wyrąbana w skale przez górnika.