-
Ocena brak
POCIEJ Aleksander
Hrabia, oboźny litewski, walczył w 1794 w obronie Pragi; po wojnie wrócił na Litwę, wspierał rodaków uchodzących za granicę i łożył znaczne sumy na Legiony polskie.
Koniem i odwagą, i sztuką krzyżową, pociejowską plagą dawne przysł. lit.; atakować dzielnie robiąc szablą na krzyż, metodą...
-
Ocena brak
PŁONNY
Pierw, 'bezpłodny, jałowy', dziś przen. (o nadziejach, marzeniach) daremny, próżny; bot. nie owocujący, nie dający nasion; górn. (urobek) nieużyteczny, zanieczyszczający.
-
Ocena brak
PŁOT
Od pleść, pierw, plecionka z wikliny łącząca z sobą wbite w ziemię kołki; ogrodzenie, parkan. Jak żerdź po płocie, Maciek Dorocie przysł., dziesiąta woda po kisielu; o urojonym, zmyślonym a. dalekim pokrewieństwie. Koło płotów chodzić mówić nie na temat, dywagować, odbiegać od rzeczy; mówić...
-
Ocena brak
PŁOWCE
Wieś w woj. włocławskim, na zach. od Brześcia Kujawskiego, pamiętna zwycięstwem odniesionym tu 27 IX 1331 (w czasie najazdu krzyżackiego na Wielkopolskę) przez wojska polskie pod wodzą 70-letniego Władysława Łokietka nad częścią wojska krzyżackiego wracającego z łupami z wyprawy pod Kalisz.
Na...
-
Ocena brak
PŁUG
Płużyca (zob.) i socha (zob.) są wczesnośredniowiecznymi odmianami i udoskonaleniami radła (zob.), gł. przez dodanie odkładnicy (służącej do odwracania podciętej skiby).
Pług orał głębiej niż płużyca, całkowicie odwracał skibę i dokładał ją do sąsiedniej, dlatego już w XIII w. był w...
-
Ocena brak
PŁUŻYCA
Prymitywne narzędzie rolnicze do orki, stanowiące prawdop. etap pośredni między radłem (zob.) i pługiem (zob.) koleśnym, mające asymetryczny lemiesz żelazny (radlicę), krój i (zazw. drewnianą) odkładnicę; używana już przez staroż. Rzymian, w Polsce stała się od śrdw. aż do XIX w. mazowiecką...
-
Ocena brak
PŁYNIE WISŁA, PŁYNIE
Pop. piosenka ludowa.
Płynie Wisła, płynie
po polskiej krainie,
zobaczyła Kraków,
pewnie go nie minie. 1-4.
-
Ocena brak
POBEREŻE
Hist. tereny pograniczne, kresowe; w dawnej Polsce - ziemie naddniestrzańskie nieopodal granic turecko-tatarskich.
Jak na Pobereżu dawne przysł., gwałtem, prawem silniejszego, wilczym prawem, samowolnie, bezprawnie.
-
Ocena brak
PŁACZ
Por. Łzy. Będzie płacz i zgrzytanie zębów z Biblii, Ew. wg Mat., 13, 49-50: „Tak będzie przy końcu świata: wyjdą aniołowie i wyłączą złych spośród sprawiedliwych, i wrzucą ich w piec ognisty; tam będzie płacz i zgrzytanie zębów"; por. też Mat., 8, 12; 13, 42;22,13;24,51;25,30;Łuk. , 13,28, i...
-
Ocena brak
PLISZKI
W dawnej Polsce gra hazardowa polegająca na rzucaniu na stół czterech drewienek z rozłupanych rózeg brzozowych; w XVIII w. stała się już grą służby dworskiej; por. Klipa.