-
Ocena brak
REJ
Dawn. szereg, rząd, sznur, łańcuch; z nm. Reihe.
Rej wodzić dawn. przodować w tańcu, tańczyć w pierwszej parze, prowadzić tańce; przewodzić komuś, gdzieś, górować, panować nad otoczeniem; grać pierwsze skrzypce, nadawać ton, być duszą czegoś; rządzić, dyrygować.
-
Ocena brak
REGEST
Hist. streszczenie dokumentu, aktu a. listu; hist. chronologiczny spis dokumentów z krótkim streszczeniem i podaniem miejsca przechowywania; z późn.-łac. regesta l.mn. 'lista; rejestr'.
-
Ocena brak
REGALIA
Hist. prawa i przywileje przysługujące wyłącznie monarsze, np. górnicze, mennicze, targowe, łowieckie, rybołówcze; symbole, oznaki władzy monarszej, jak korona, berło, jabłko, miecz, ostrogi; zob. też Insygnia (królewskie; Włócznia św. Maurycego); Szczerbiec; śrdw. łac. 1. mn. od regale 'prerogatywa...
-
Ocena brak
REGAŁ (1)
Półka na książki, towary; druk. szafka na kasety (kaszty) z czcionkami; z nm. Regal z wł. riga 'kreska; szereg; wiersz*.
-
Ocena brak
REFERENDARZ
W dawnej Polsce od 1507 urzędnik koronny, prawnik, który odbierał memoriały i supliki wnoszone do króla na ręce kanclerzy oraz przedstawiał królowi skargi i prośby ludności; pod koniec XVI w. referendarze samodzielnie sądzili chłopów w dobrach królewskich, byli też rejestratorami spraw w sądzie...
-
Ocena brak
REGAŁ (2)
Muz. rodzaj małych organów z głosami stroikowymi o rozpiętości ok. dwóch oktaw, używany w XV-XVIII w.; z nm. Regal od fr. regale 'rząd piszczałek w organach'.
...Zaniechąj regała.
Jeżeli i na dudach zabeczeć nie umiesz!
K. Opaliński, Satyry, 1,2,49-50.
-
Ocena brak
REFLETS DANS L'EAU
Fr., 'Odbicia w wodzie', fortepianowy utwór impresjonistyczny, programowy, Claude Debussy'ego.
-
Ocena brak
REGELINDA
989-po 1014, Księżniczka polska, córka Bolesława Chrobrego i Emnildy; ok. 1002 została wydana za grafa Hermanna (od 1009 margrabiego Miśni).
Słynny posąg „uśmiechniętej Polki" Regelindy, stojący obok posągu jej męża, znajduje się w katedrze w Naumburgu; zob. Naumburg (Mistrz).
-
Ocena brak
REFORMACI
Odłam zakonu franciszkańskiego powstały w 1532, należący do obserwantów (zwolenników surowszej reguły św. Franciszka), przybyły do Polski w 1622; z łac. reformatio 'przekształcenie'.
-
Ocena brak
REGENCJA
Rządy jednej a. kilku osób (regentów) ustanowione na czas małoletności, choroby a. dłuższej nieobecności monarchy; pop. rządy opiekuńcze, tymczasowy zarząd państwem. (Fr. Rćgence) okres regencji Filipa II, ks. Orleanu (regenta Francji 1715-23 w czasie małoletności Ludwika XV), zwł. styl, gł...