Transakcja specjalna to również, handel wiązany, transakcja wiązana, transakcja wzajemnie uwarunkowana, transakcja kompensacyjna. Przyczyn wykształcenia się transakcji specjalnych należy upatrywać w pojawieniu się trudności ze zrealizowaniem świadczenia towarowego (problemy ze zbytem towarów, ograniczenia w dostępie do niektórych towarów) lub świadczenia wzajemnego (brak wymienialności waluty narodowej u co najmniej jednego partnera, reglamentacja dewizowa).

Wspólną cechą tego typu transakcji jest:

1) wzajemne uwarunkowanie,

2) specjalna technika rozliczeń, będąca zastępczą formą płatności, Do najbardziej typowych transacji specjalnych zalicza się następujące:

a) barterowe

- polegają na bezpośredniej wymianie towaru za towar, jest to wymiana naturalna tyle że na skalę międzynarodowąj

b) kompensacyjne

- są dość zbliżone do barteru, ponieważ oznaczają również wymianę z zagranicą określonej ilości towarów na ustaloną sumę, w zasadzie bez transferu dewiz.

c) transakcje wiązane

- polegają na uzależnieniu sprzedaży lub kupna danego towaru od kupna lub sprzedaży innego towaru. Mogą być zawierane zarówno na szczeblu Pb, jaki w ramach międzynarodowych negocjacji traktatowych . Do ich cech zaliczamy:

- oparcie ich na więcej niż jednym kontrakcie

- sposób rozliczenia transakcji wiązanych może nie być jednakowy, ale najczęściej zapłata jest dokonywana w dewizach.Z uwagi na rodzaj uwarunkowania transakcje wiązane dzielimy na : poziome, pionowe

W ramach powyższych rodzajów uwarunkowań wyróżnia się odmienne typy (rodzaje) transakcji wiązanych, do których można zaliczyć: zakupy wzajemne, samospłatę, transakcje offsetowe (offset)

d) transakcje zamienne

- zwane inaczej switchowymi, polegają na sprzedaży całości lub części należności clearingowej partnerowi z kraju trzeciego. Rozróżnia się 2 rodzaje transakcji zamiennych:

- swich towarowy

– polega na tym, żę towary kupowane przez importerów w ramach kontrdostawy nie są przekazywane do kraju, gdyż nie cieszą się one zainteresowaniem konsumentów na rynku wewnętrznym, lecz do odbiorcy z kraju trzeciego, ten ostatni płaci za nie w wolnych dewizach

- switcz finansowy

- polega na sprzedaży nadwyżki clearingowej krajowi trzeciemu za wolne dewizy.