Ocena brak
TESTAMENT PRAWA PRETORSKIEGO
Dziedziczenie beztestamentowe początkowo opierało się niemal wyłącznie na więzach familijnych czyli obejmowało rodzinę agnacyjną. Najbliższy krewny agnacyjny obejmował spadek gdy testor umierał bez sporządzenia testamentu lub gdy testament z racji formy był nieważny lub bezskuteczny. Wraz ze wzrostem znaczenia rodziny kognacyjnej nacisk jaki został położony w dziedziczeniu beztestamentowym obrócił się w stronę tego węzła familijnego. Można więc stwierdzić że od sytemu czysto agnacyjnego zawartego w Ustawie XII tablic dziedziczenie przeszło do sytemu mieszanego agnacyjno – kognacyjnego w systemie prawa pretorskiego i zakończyło się w Nowelach Justyniańskich na systemie czysto kognacyjnym.
Bonorum possessio ab intestato było następstwem licznych nieporozumień spadkowych wynikających na skutek stosowania Ustawy XII tablic. Na mocy imperium pretorowie wprowadzali jednostkowe zmiany które w głównym stopniu sprowadzały się do uprzywilejowania osób z rodzin kognacyjnych. Na mocy tych edyktów wykształcił się system dziedziczenia według prawa pretorskiego. Podstawowe zmiany dotyczyły sposoby powoływania dziedziców. System ten dzielił się na 4 klasy. W pierwszej znajdowały się osoby liberi czyli potomkowie spadkodawcy i to zarówno związani węzłem agnacyjnym jak i emancypowani.
Jeżeli nikt z potomków nie podjął spadku stosowana była zasada unde legitima a więc dziedziczyli kolejno dziedzice z rodziny agnacyjnej po raz wtóry, agnaci najbliższego stopnia pokrewieństwa a w przypadkach ich braku gentiles czyli współrodowcy. Jeżeli w dalszym ciągu brak było spadkobierców pretor stosował unde cognati a więc powoływał spadkobierców z rodziny kognacyjnej. Ostatnim sposobem podjęcia spadku przez spadkobierców było unde vir et uxor czyli podjęcie spadku przez małżonkę, w przypadkach małżeństw agnacyjnych cum manu stawało się to po raz wtóry.
Testament prawa pretorskiego - pretor ogłosił w edykcie z I w. p.n.e. , że udzieli Bonorum possessio secundum tabulas, każdemu kto przedłoży testament pisemny opatrzony pieczęciami co najmniej siedmiu świadków ( 5-ciu świadków, libripens i familiae emptor – tradycja testamentu mancypacyjnego ). Bonorum possessio udzielona na podstawie takiego testamentu była z początku Bonorum possessio sine re – bezskuteczną wobec dziedzica ustawowego, który to powołując się na to, że przedstawiony dokument w związku z niezachowaniem formy wymaganej przez ius civile jest nie ważny – odebrać dziedzicowi wprowadzonemu przez pretora w posiadanie spadku Bonorum possessori ten spadek. Reskrypt Antoniusza Piusa zapewnił dziedzicowi z testamentu prawa pretorskiego bezwzględną ochronę za pomocą exceptio doli przeciw powództwu dziedzica ustawowego. Wskutek czego utrzymywał się on przy bonorum possessio i stawał się bonorum possessio cum re.