Kryterium przedmiotowe,

w procesie tym dochód najpierw kształtuje przychód, następnie zostaje ustalony przychód minus koszty i konsumpcja.

 

Przychodowe, opodatkowaniem jest tu objęty dochód brutto a więc bez uwzględnienia kosztów uzyskania;

jest to podatek łatwy w wymiarze i poborze, gwarantuje budżetowi państwa dochody, niezależnie od tego, jaki będzie ostateczny rezultat finansowy;

źródłami uzyskania przychodu mogą być:

• czynsze dzierżawcze,

• nieruchomości kapitału,

prowadzi to do tworzenia w określonym systemie podatkowym kilku rodzajów podatków przychodowych.

 

Dochodowe,

ta forma opodatkowania uzależnia wysokość podatku od osiągniętego wyniku finansowego; uwzględniają elementy osobowe opodatkowania;

dochód w sensie podatkowym, wyraża sumę zindywidualizowanych przychodów netto, uzyskiwanych w pewnym okresie czasu z poszczególnych źródeł przychodów,

Dochód = Przychód- Koszty.

 

Majątkowe,

przedmiotem opodatkowania jest majątek lub też jego przyrost;

podatki te określane są mianem realnych;

płacone są one z dochodu i mają charakter nominalny; w sensie prawnym podatek jest majątkowy, gdy jego konstrukcja prawna, a zwłaszcza przedmiot i podstawa opodatkowania dotyczą posiadania majątku w całości lub jego składników, nabycia lub zużycia, a także przyrostu majątku; wyróżniamy tutaj podatki:

• od stanu majątku,

• od zmiany praw majątkowych,

• od przyrostu majątku.

 

Konsumpcyjne, w sensie ekonomicznym źródłem tych podatków jest dochód wydatkowany, czyli kwota produktu umniejszona w cenie;

rzeczywisty ciężar podatku ponosi ludność.

 

Obrotowe, za swój przedmiot opodatkowania mają czynności związane zarówno z przychodem, dochodem lub majątkiem.

 

Kryterium podmiotowe:

 

• wg. podmiotu czynnego, są to podatki na rzecz kościołów i innych związków wyznaniowych oraz innych związków niepublicznych; podmiotem czynnym jest państwo lub inny związek publicznoprawny.

• wg. podmiotu biernego, są to podatki od gospodarstw domowych i podmiotów gospodarczych;

- podmiotem biernym jest podmiot na, który państwo lub inny związek publicznoprawny nakłada obowiązek podatkowy.

 

 

Wg. powyższego kryterium wyróżniamy podatki:

• od osób fizycznych;

• od osób prawnych;

• spółek jawnych, komercyjnych, cywilnych.

 

 

Wg. innej systematyki: podatki państwowe, samorządowe.

Podatki zwyczajne i nadzwyczajne, nakłada się je w wyjątkowych sytuacjach,

np. powodziowe;

celowe, należą do nich podatki, zasób środków majątkowych,

np. na rehabilitację osób niepełnosprawnych.

 

 

Inne podziały podatków;

Miarowe, konstruowany jest z uwzględnieniem całokształtu sytuacji faktycznych i prawnych związanych z danym podmiotem; są one dopasowywane do zdolności płatniczej,

np. podatek dochodowy;

 

Rynkowe, stanowią one istotny element kształtowania cen poprzez wpływ na strukturę kosztów, przy równoczesnym pomijaniu osoby obciążonej ciężarem podatkowym,

np. podatek obrotowy;

 

 

Fiskalne, służą one pokrywaniu potrzeb finansowych państwa poprzez przesuwanie dochodu narodowego od jednostki na rzecz ogółu.

 

Interwencyjne, służą głównie do oddziaływania na przebieg procesów gospodarczych lub społecznych;

 

Rzeczywiste, podstawa opodatkowania ustalona jest w wyniku postępowania podatkowego; kształtowana jest przez przebieg zdarzeń gospodarczych w określonym czasie;

są one uzależnione od wyników działalności gospodarczej.

 

Należne, podstawa opodatkowania ma charakter stały i jest niezależna od przyszłych zdarzeń gospodarczych; wysokość obciążenia ustalana jest „z góry”.

 

Naliczone, jest to kwota umieszczona na dokumencie zakupu.

 

Kryterium ponoszenia ciężaru podatkowego,

 

kryterium to ma związek z teorią przerzucalności podatku, która polega na przesunięciu przez podatnika ciężaru na inny podmiot;

może on powodować:

- wzrost cen towarów i usług zbywalnych przez podatnika, jest to przerzucanie w przód;

- obniżenie cen nabywanych przez podatnika , przerzucenie w tył.

 

Pośrednie,

oddziaływają regresywne w stosunku do dochodów ludności;

są wyrazem preferencji fiskalnej funkcji podatku;

ich zaletą jest to, że dotyczą dochodu zużywanego na zakup dóbr i usług.

 

Bezpośrednie,

występują, gdy normatywnie określone źródło podatku, przedmiot i podmiot są zbieżne z rzeczywistym źródłem ekonomicznym podatku i przedmiotem podatku;

stwarzają przesłanki do respektowania zdolności płatniczej podatnika;

umożliwiają indywidualizację ciężaru podatkowego;

są tu możliwe do zastosowania ulgi, zwolnienia, wyłączenia.