Żyjące w koloniach surykatki są przedstawicielami rodziny łaszo­watych. To zabawnie wyglądające zwierzątko żyje w norach, i jest jednym z najbardziej znanych mieszkańców suchych, piaszczys­tych równin południowej Afryki.
Surykatka, w przeciwieństwie do większości innych przedstawicieli rodziny łaszowatych, ma wyraźny wzór na futerku. Na jasnopłowej łub rudoszarej sierści tylnej części ciała cią­gną się w poprzek grzbietu i po bokach tułowia ciemne pasy. Włosy na ogonie ciemnieją od nasa­dy aż do samego końca, tworząc czarną kitkę. Czaszka w części mózgowej jest dosyć szeroka, a pyszczek smukły i wąski. Sierść na głowie jest zwykle jaśniejsza niż na innych partiach ciała, wokół oczu porastają układające się w pierścienie ciemne włosy. Te „okulary" są u surykatek więk­sze niż u większości łaszowatych. Małe, zaokrą­glone małżowiny uszne mają także ciemnobrunat­ne lub czarne zabarwienie.
Wydłużony i smukły tułów surykatki jest okry­ty miękkim, gęstym futrem. Palce kończyn przed­nich są zakończone bardzo długimi, mocnymi pa­zurami. Służą one zwierzęciu do kopania w ziemi, a nie do wspinania się po drzewach. Tak jak wszyscy przedstawiciele łaszowatych, surykatka ma po obu stronach odbytu gruczoły zapachowe. Ich cuchnąca wydzielina, zmieszana z odchodami, stanowi informację dla innych osobników o płci zwierzęcia, kondycji i przynależności do określo­nej grupy. Samice są często większe od samców i dlatego to one stoją na czele w kolonii.
Surykatki żyją w dużych koloniach, składają­cych się z osobników należących do dwóch lub trzech grup rodzinnych. W kolonii może żyć do 40 surykatek. Chociaż zwierzęta te mogą kopać nory samodzielnie, to wydaje się, że wolą zajmować nory po innych ssakach, na przykład po afrykań­skich wiewiórkach ziemnych lub mangustach lisich. Często też w tych norach żyją wspólnie z innymi ssakami. W takich przypadkach, co jest ciekawe, nie dochodzi do konfliktów pomiędzy współlokatorami, gdyż każdy z nich ma osobne wejście do nory. Kiedy ziemia jest twarda, kolo­nia surykatek szuka schronienia w rozpadlinach lub szczelinach skalnych.

Pokarm i żerowanie
Surykatki prowadzą dzienny tryb życia. Gdy skoń­czą poszukiwanie pokarmu, wylegują się długo w pobliżu nory. Ponad 80 procent diety tych nie­wielkich drapieżników stanowią dorosłe owady. Poza nimi surykatki żywią się skorpionami, pają­kami, larwami i poczwarkami. Zjadają też ptaki i jaja, żaby, małe gady, a także niewielkie ssaki. W skład ich diety wchodzą też, w niewielkich ilo­ściach rośliny. Surykatki żerują w stadzie i zazwy­czaj nie oddalają się zbytnio od nory.
Jednak, gdy w najbliższym otoczeniu jest zbyt mało pokarmu, oddalają się nawet 1-2 kilometry od swojej siedziby. Poszukując pokarmu, małe ssa­ki przewracają kamienie, wchodzą w szczeliny i pracowicie grzebią w ziemi. W tym czasie bez przerwy utrzymują ze sobą kontakt, wydając ćwier­kające, miękkie dźwięki.
Stado żerujących surykatek bardzo dokładnie przeszukuje wybrany obszar i po zakończeniu polo­wania powraca do nory. Sury kątki często żerują dokładnie na tym samym obszarze, co mangusty lisie, które mogą w takich sytuacjach konkurować z nimi o pokarm. Jednakże surykatki są mniej wy­bredne od mangust i dlatego te dwa gatunki mogą żyć obok siebie.

Ochrona i rozmnażanie się
Kiedy grupa surykatek żeruje, zwykle jeden lub więcej osobników stoi na straży. Wartownik usta­wia się na wzniesieniu lub na leżącej kłodzie, wysoko unosi głowę, wyprostowany tułów opiera na ogonie, spuszcza na brzuch przednie łapki i w takiej pozycji bacznie obserwuje okolicę, rozglądając się czujnie na boki. Widząc zbliżającego się wroga, wydaje głośny pisk, którym ostrzega żerujących pobratymców i całe stado szybko zaczyna uciekać do nory. Ogon biegnącej surykatki jest wyprosto­wany i uniesiony do góry.
Surykatki, kiedy nie żerują, wygrzewają się na słońcu i leżąc na boku drzemią lub czyszczą swe futerka. Młodsi członkowie stada bawią się i wdają się w pozorowane walki między sobą. Jeżeli zagra­ża im niebezpieczeństwo i nie są w stanie schronić się przed nim w norze, surykatki potrafią za­ciekle bronić się: szczekają, gryzą i próbują wspól­nie przegonić napastnika.
Do kopulacji dochodzi zwykle we wrześniu i październiku. Samice wydają na świat tylko jeden miot w roku. Ciąża trwa około 77 dni, toteż młode rodzą się w okresie od listopada do grudnia. W jed­nym miocie może być do pięciu młodych. Samice rodzą w norach. Pokryte rzadką sierścią noworodki ważą około 25 gramów i przez jakiś czas od naro­dzin pozostają ślepe. Zaczynają widzieć po ukoń­czeniu dwóch tygodni życia.
Młode surykatki zaczynają wychodzić z nory po ukończeniu miesiąca życia, są karmione mle­kiem jeszcze przez następne cztery - pięć tygodni. Samica karmi je w pozycji siedzącej. Młode mogą być także karmione mlekiem przez inne samice z danej kolonii. Kiedy matki wraz z innymi człon­kami stada udają się na żerowanie, opiekę nad ich całym potomstwem sprawują najmłodsze spośród osobników dorosłych. Gdy małe surykatki prze­kraczają miesiąc życia, członkowie całego stada zaczynają przynosić im pokarm stały. Surykatki osiągają dojrzałość płciową po ukończeniu pierw­szego roku życia.
Zwierzęta te dają się łatwo oswoić i bardzo przy­wiązują się do opiekuna. Trzymane w domach tępią szczury i myszy. Jednakże nie są one odporne na wściekliznę i z tego względu należy stosować szczepienia ochronne.

■ Ulubionym pokarmem surykatek są chrząszcze oraz larwy i poczwarki motyli.
■ Surykatki często odzywają się i wydają co najmniej 10 różnych rodzajów głosów.
■ Mangusty stały sic znane dzięki Rudyardowi Kiplingowi. W jego opowieści man­gusta Riki-tiki-tavi pokonała w pojedynku złą kobrę.
■ Największym gatunkiem mangusty jest mangusta egipska, czyli ichneumon (Herpestes ichneumon). Całkowita długość jej ciała (od głowy do końca ogona) może przekraczać jeden metr.

Surykatka [Suricata suricatta) należy do rzędu drapieżników, rodziny Viveridae i podrodziny Hyrpestinae. W podrodzinie tej jest 27 gatunków w 13 rodzajach. Długość tułowia z głową: 25-35 cm
Długość ogona: 15-24 cm
Masa: samce 625-800 g; samice do 1 kg
Długość życia: do10 lat
Zasięg występowania: Suche tereny pokryte niskimi trawami w południowo-zachodniej Angoli, Namibii, Botswanie i RPA